De kloof tussen utopie en realiteit was nog nooit zo groot

Mensen die ziek zijn, zouden volgens emeritus hoogleraar Johan Mackenbach het goede voorbeeld kunnen geven, door vanwege het klimaat en hun carbon foodprint eerder uit het leven te stappen, en geen pijnstillers meer te nemen. Mackenbach van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen: hoeder en duider van de wetenschap in Nederland) schreef zijn doodenge gedachtegang, recent in een opiniestuk in Medisch Contact, het vakblad voor artsen.

Volgens de man valt er niet aan te ontkomen dat we vanwege milieuschade gaan nadenken over echt radicale keuzevragen. ,,Zoals de vraag of we überhaupt nog moeten inzetten op levensverlenging, wanneer ecologische ruimte toenemend schaars is, en ieder extra levensjaar van huidige generaties de ruimte voor volgende generaties beperkt.’’

Volgens de emeritus hoogleraar is er veel werk aan de winkel voor adviesorganen en zorgverzekeraars, het ministerie en patiëntenverenigingen, ziekenhuisdirecties en onderzoeksinstituten. In een rapport van KNAW, Planetary Health, geven de wetenschappers alvast een voorzetje hoe het eerder sterven van mensen een antwoord op klimaatproblemen kan zijn.

,,Zou het niet kunnen helpen als er een voorhoede kwam van mensen die vrijwillig afzien van zorg met te groot milieubeslag, en daarmee van pijnvermindering, levensverlenging en andere gezondheidsbaten, zoals er al mensen zijn die vrijwillig afzien van vlees en vliegvakanties’’, aldus Mackenbach. Het rapport met het sinistere idee eerder het graf in te gaan, is inmiddels overhandigd aan klimaat- en gezondheidsonderzoekers en aan bestuurders.

In Medisch Contact reageren slechts een handvol artsen, die vanwege het stuk van Mackenbach compleet van hun stoel vallen vanwege het, in hun ogen, barbaarse idee. ,,Verbijsterend dat mijnheer Mackenbach dergelijke gedachten publiceert, en even verbijsterend als de stilte erover’’, schrijft verzekeringsarts M. Ouwens in een reactie in het vakblad. ,,Of we voor het klimaat  en de volgende generatie even willen afzien van behandeling en als het even kan, eerder doodgaan.’’

Een psychiater uit Heerenveen kwalificeert de ideeën van Mackenbach nog net niet als moordlustig. Maar hij gruwelt wel: ,,Een doodeng betoog.’’ Verzekeringsarts Ouwens verwacht dat niemand de beslissing om te sterven voor een schoner milieu zelf zal willen nemen. ,,Zo heel vrijwillig zal die voorhoede niet zijn’’, aldus de arts. ,,Mijnheer Mackenbach acht in zijn stuk ‘niet aannemelijk dat een aanpak die afhankelijk is van vrijwilligheid en lokale initiatieven voldoende tempo kan maken’.  Dus moet er volgens Mackenbach: ‘Een aansturing van bovenaf komen’. Uiteraard ondersteund door het bekende peloton van adviseurs, ambtenaren, deskundigen, instituten en directies die de zorg al zoveel zegeningen heeft gebracht.’’

CO2, een stofje in de lucht met ongekende capaciteiten. Enerzijds een onmisbare voedingsstof voor plantengroei, anderzijds een stofje in staat om een complete samenleving op tilt te doen slaan. Want waar hebben we het over? We hebben het over een stofje dat op iedere miljoen stofjes in de lucht zo’n 400 keer voorkomt. Is dat veel? Is dat weinig? Als we het vertalen naar Nederland met zijn 18 miljoen inwoners, dan zouden er zo’n 7.200 mensen aan die criteria voldoen. De obsessie die 18 miljoen inwoners met die 7.200 onderdanen hebben neemt Bijbelse proporties aan. Het ene deel is van mening dat, als er nóg meer bijkomen, dit het einde van ons bestaan zal zijn, terwijl het andere deel van mening is dat die 7.200 helemaal geen probleem zijn, sterker nog, we hebben hooguit invloed op zo’n 720 exemplaren, 10 procent.

Dat is het inwonertal van een Gallisch dorpje ergens op de Veluwe. En dit aantal bepaalt alles, als we tenminste dat ene deel van de samenleving mogen geloven. In datzelfde Nederland met 18 miljoen Nederlanders leeft 1 miljoen Nederlanders op kosten van die andere 17 miljoen inwoners. Dat zijn geen Galliërs, die noemen we ambtenaren. En een deel van die ambtenaren heeft iets bedacht waardoor hun voortbestaan gegarandeerd is: belastingen. En die belastingen moeten die andere 17 miljoen opbrengen, alhoewel, onder die 17 miljoen zitten ook baby’s, werklozen, studenten, bejaarden en steuntrekkers. Officieel werken 9,7 miljoen mensen in Nederland, waarvan dus 1 miljoen ambtenaren. Grofweg moeten dus 10 mensen werken om 1 ambtenaar in leven te houden.

In een chaotische wereld met 18 miljoen exemplaren dénken dat slechts 720 onderscheidende exemplaren bepalen wat er gebeurd is een utopie. Toch is dat in de huidige tijd de realiteit. Talloze belastingen zijn uitgedacht om een ereschuld af te lossen op deze 720 exemplaren in dat Gallische dorp. Voor iedere extra Galliër moeten aflaten betaald worden, tenminste, dat vindt dat deel die dit bedacht heeft en die dat geld opstrijkt. In ruil worden er talloze ‘oplossingen’ bedacht die juist averechts werken. Van biomassa komen juist méér Galliërs. Bij elektrische auto’s zijn de Galliërs verstopt. Bij windmolens komen veel meer Galliërs vrij gedurende de hele levensloop dan dat er ooit waren zonder die windmolens. Er zijn zelfs mensen die snelwegen blokkeren uit angst voor de Galliërs, die eisen dat we volledig stoppen met onze manier van leven, want anders gaan we dood door diezelfde 720 Galliërs.

We leven in een tijd die de tulpenmanie begint te benaderen, een tijd waarin de obsessie voor slechts één tulp de boventoon voert: de Gallische tulp. Het is een tijd waarin we geen tijd meer besteden aan het verzamelen van voedsel en overleven, maar een tijd waarin we te veel tijd over hebben om ons met onzinnige zaken bezig te houden zoals de Galliër. Talloze individuen hebben baat bij deze angst, slechts weinigen doorzien de ironie. De angst wordt geconserveerd en geïntensiveerd door een kleine kaste: diegenen die van die angst leven. En iedereen eromheen die er een kans toe ziet probeert een graantje mee te pikken. Gevoed door regelgeving vanuit de ambtenarij laven commerciële partijen zich aan het grote bedrog en bieden talloze ‘oplossingen’, van onderzoeken met dikke rapporten, technische oplossingen voor minder Galliërs, het afvangen van Galliërs tot het opbergen van Galliërs in ondergrondse gasvelden of onder de Noordzee.

De kern van het probleem huist bij de angstverspreiders vanuit hun ambtelijke bureaus. Ze hebben te veel tijd voor onzinnige zaken en te weinig tijd voor waar het écht om gaat: datgene doen waarvoor ze betaald worden, namelijk de samenleving dienen. De verdienmodellen ter meerdere eer en glorie van henzelf en ten koste van een hele samenleving zal een halt toegeroepen moeten worden, angst is door de eeuwen heen altijd een slechte raadgever geweest maar stond wel altijd aan de basis van ieder conflict.

Minister Dilan Yeşilgöz van Veiligheid en Justitie heeft het hoogste woord als asielzoekers diefstallen plegen. Maar doet het ministerie dat zelf niet, wanneer het per kamer per nacht 250 euro betaalt voor het onderbrengen van asielzoekers in Van der Valk hotels?

Een gemiddelde hotelkamer kostte in Nederland vorig jaar 125 euro, blijkt uit de jaarlijkse Hosta-rapportage over 2022. De gemiddelde omzet die een hotel draait op een kamer (die niet elke nacht is bezet) is ongeveer driekwart van de gemiddelde kamerprijs, aldus de onderzoekers.

Bij de Van der Valk hotels waar asielzoekers worden opgevangen, zijn de afgelopen jaren evenwel heel andere rekensommetjes gemaakt, blijkt uit een verhaal zaterdag in het Financieele Dagblad (FD).

Omdat de huidige coalitie het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) sinds haar aantreden stelselmatig te weinig budget gaf, zijn de beddentekorten snel opgelopen. Omdat de overheid de misdaad van veiligelanders uit de hand liet lopen, wil geen gemeente nog een azc huisvesten. Noodgedwongen neemt de overheid, nu de asielinstroom fors is toegenomen, daarom haar toevlucht tot het boeken van hotels en cruiseschepen.

Volgens bronnen van het FD betaalt het COA aan Van der Valk vestigingen nu én de komende jaren maar liefst 250 euro per kamer per nacht voor asielzoekers. Dat is inclusief eten en drinken en schoonmaak van de locatie. Eigenlijk is het maximumbedrag dat COA hiervoor wil betalen slechts 63 euro per nacht per asielzoeker.

Het is bovendien veel duurder dan voor gewone gasten. Een toerist die een standaardkamer boekt bij de bekendste hotelfamilie van Nederland, kan per nacht al voor 87 euro terecht, maar Van der Valk adverteert op dit moment ook met aanbiedingen vanaf 52,50 euro, inclusief ontbijt.

Hoe kan het dat de overheid zoveel meer betaalt? Die vraag kan wel eens een heet hangijzer gaan worden tijdens de verkiezingscampagne. Kennelijk is de nood is zo hoog, dat hotels kunnen vragen wat ze willen. Maar dan nog is het de vraag, of bij een openbare aanbesteding echt geen hoteliers zouden hebben ingeschreven voor een lager bedrag.

Een meevallertje voor de belastingbetaler is de aanleiding voor het verhaal in het FD: de kamerprijs was namelijk nog veel hoger. Dat kwam door een tussenpersoon die COA inschakelde voor het vinden van geschikte hotels, deze rekende voor Valk-hotels aanvankelijk 30 procent meer. Daarover is ruzie ontstaan.

‘Grootschalige fraude’

COA betaalde de tussenpersoon per kamer per nacht volgens beschuldigingen namelijk liefst 100 euro meer dan in de hotelkassa kwam. Dat is geen appelmoes, en hierover is nu binnen de familie Van der Valk ruzie ontstaan. Eén van de Valkjes, de 35-jarige Bob van der Valk, wordt door zijn ooms beschuldigd van ‘grootschalige fraude’ bij het sluiten van de contracten met het COA. Hij zou met de tussenpersoon onder één hoedje hebben gespeeld en dubbel hebben verdiend.

Over die oude deal schrijft het FD: “Van der Valk Exclusief — een tak waar ruim veertig hotels onder vallen — claimt bewijs te hebben dat ‘woekerwinsten’ zijn gemaakt. Het bedrag dat de hotels ontvingen per kamer per nacht zou bijna €100 lager zijn dan het COA aan LCHD betaalde. Over meerjarige deals met meerdere Van der Valk-hotels zou het een winst betreffen van ruim €115 mln, op een omzet van €300 mln.”

Nieuw record

Deze of volgende week wordt de zestigduizendste asielzoeker verwacht die moet worden opgevangen. Dat zijn er meer dan op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis in 2015; in dat recordjaar deden 43.000 asielzoekers in Nederland een asielaanvraag.

Bedjes om op te slapen waren er toen ook veel te weinig, het COA zocht haar heil destijds veelal bij recreatieparken. Zij kregen per persoon per nacht evenwel niet zo riant betaald: toen ging het om maximaal 9 euro per nacht voor logies. Nu is dat dus, uitgaande van 2 asielzoekers per kamer, bijna veertien keer zoveel, nochtans een flink bedrag om tweemaal daags in de rij aan te mogen sluiten bij een buffetrestaurant.

Voor de kale huur van een cruiseschip waarop in Amsterdam 1500 asielzoekers worden opgevangen, legt het COA per dag 110.000 euro neer, dat is 2200 euro per bewoner per maand, oftewel 73 euro per nacht alleen voor het slapen.

Burger dubbel de pineut

Of het onwil, onkunde of onmacht is, is een vraag die met de dag moeilijker te beantwoorden wordt. Duidelijk is wel dat Nederlandse burgers dubbel de pineut zijn. Niet alleen moeten zij de torenhoge rekeningen betalen voor de noodopvang van asielzoekers, ook drijft de overheid door het betalen van zulke hoge bedragen de gemiddelde hotelkamerprijs in heel Nederland op.

Het zal nog wel even duren voordat de crisis voorbij is, want het aantal wachtenden voor de behandeling van een eerste asielaanvraag bij de immigratiedienst IND blijft maar stijgen, hoe hard de IND ook op zoek is naar nieuw personeel. De voorraad met te behandelen aanvragen is inmiddels opgelopen tot bijna 44.000.