Mega protest door Europese boeren in Brussel

In deze aflevering van Indepen Nieuws praten we met Hester Bais, advocaat, klokkenluider en auteur van het boek Worst Bank Scenario. Hester Bais ontmaskert een grootschalige, internationale bankenfraude en netwerkcorruptie die sinds het begin van deze eeuw gaande is. Centraal staat een nieuw ‘gedekt’ financieel stelsel, dat in 2008 door de G20 werd aangeduid als “Bretton Woods 2.0”.

Banken, toezichthouders en overheden maskeren de omvangrijke onderpandtekorten in dit stelsel door hergebruik en centralisatie van onderpanden. Dit nieuwe stelsel werd na de crisis van 2008 geïntroduceerd en draait inmiddels proef achter de schermen. Het is gebouwd met Distributed Ledger Technology en ondersteunt ook cryptovaluta.

Hester stelt dat deze praktijken de welvaart, het welzijn en de vrijheden van burgers wereldwijd in gevaar brengen, en toekomstige generaties zullen opzadelen met enorme schulden.

Het boek Worst Bank Scenario kunt u hier bestellen.

Er werd al jaren gespeculeerd over de mogelijke invloed van het monetaire ECB-beleid op de rampzalige ontwikkelingen binnen de Europese – en Nederlandse – huizenmarkt. Inmiddels zijn er een aantal studies naar dit onderwerp gedaan en die liegen er niet om; in de hele eurozone is de huizenmarkt verziekt door ECB-beleid. Hieronder een samenvatting van de grootste effecten.

De Europese huizencrisis

De eurozone kampt met een crisis van historische omvang op het gebied van betaalbaarheid van woningen. In het afgelopen decennium zijn de huizenprijzen in grote Europese steden enorm gestegen, veel sneller dan de inkomensgroei. Dat is de conclusie van dit onderzoek.

In landen als Spanje stegen de huurprijzen tussen 2010 en 2022 met 80 procent, terwijl de huur in steden als Dublin en Amsterdam met meer dan 50 procent steeg. De helft van de Spanjaarden geeft 40 procent van hun netto inkomen aan wonen uit.

Overal in de EU stegen de huizenprijzen harder dan de eveneens schrikbarende inflatie, volgens deze studie. De betaalbaarheidskloof is zo groot geworden dat het bezitten of huren van een huis nu voor miljoenen Europeanen, met name jongere generaties, onbereikbaar is.

Meerdere oorzaken voor deze crisis, maar de ECB bleef tot dusver buiten schot

Hoewel woningtekorten, EU-stikstofregels en speculatieve investeringen door grote partijen als BlackRock bekende oorzaken zijn van deze crisis, blijft één cruciale factor onderbelicht: de rol van het ECB beleid sinds de crisis van 2008.

Hoog tijd om dieper in te gaan op de manier waarop jarenlange extreem lage rentetarieven, bijdrukken van euro’s  en de renteverhogingen van de afgelopen jaren de Europese huizenmarkt hebben beïnvloed.

Het ECB-beleid heeft verstrekkende gevolgen voor huiseigenaren, huurders en beleidsmakers gehad tot op de dag van vandaag.

Je zult er weinig over lezen in de reguliere media.

Door ECB verlaagde rente na de financiële crisis van 2008

Gedurende meer dan een decennium na de financiële crisis van 2008, voerde de ECB een beleid van extreem lage rentetarieven om economische groei te stimuleren. In 2016 was de belangrijkste herfinancieringsrente van de ECB gedaald tot nul procent, met depositorentes die in negatief gebied terechtkwamen. Dit ongekende tijdperk van goedkoop geld stimuleerde de economische activiteit en uitgaven/schulden van overheden, maar ontketende ook een kettingreactie betreffende prijsstijgingen op de woningmarkt.

Lage rentetarieven verlagen de kosten van lenen, waardoor hypotheken betaalbaarder worden voor huishoudens. Tussen 2012 en 2021 daalden de gemiddelde hypotheektarieven in de eurozone van 3,8 procent naar slechts 1,3 procent. Een dergelijke daling veroorzaakte een explosieve toename van de vraag naar woningen, omdat kopers goedkope hypotheken wilden afsluiten. Het aanbod van woningen kon deze toegenomen vraag echter niet aan, wat leidde tot aanzienlijke prijsstijgingen in de hele eurozone.

Een paar effecten van het ECB-rentebeleid:

• In Spanje stegen de huizenprijzen tussen 2014 en 2022 met 70,5 procent.
• In Nederland stegen de huizenprijzen tussen 2013 en 2022 met 72,4 procent.
• Door de rente jarenlang op nul procent te stellen, werden staatsobligaties onaantrekkelijke beleggingen waardoor ook investeringsmaatschappijen meer onroerend goed als belegging aankochten. Gevolg: explosieve stijging van de huizenprijzen.

Groeiende inkomensongelijkheid en kapitaalkloof

De huizenhausse kwam onevenredig ten goede aan beleggers en rijkere huishoudens. Volgens de enquête naar huishoudfinanciën en consumptie van de ECB (HFCS) zag de 10 procent van rijkste huishoudens qua vermogen hun netto woningvermogen met 45 procent groeien tussen 2010 en 2022, terwijl huishoudens met een midden- en lager inkomen moeite hadden om een hypotheek af te sluiten. Huurders werden ondertussen geconfronteerd met fors gestegen maandlasten omdat verhuurders hun hogere aankoopkosten aan hen doorberekenden.

 Zwalkend ECB-beleid door inflatie en afname economische groei

Vanaf medio 2022 is de ECB begonnen met snelle renteverhogingen om de stijgende inflatie na de pandemie te bestrijden. De belangrijkste beleidsrente kwam eind 2023 op 4,5 procent.

Dit markeerde – voor korte tijd – een scherpe breuk met het vorige tijdperk van goedkoop geld. Dit had aanzienlijke implicaties voor zowel de betaalbaarheid van woningen als mogelijkheden om te lenen.

In de eurozone stegen de gemiddelde hypotheektarieven naar 3,9 procent in 2024, twee jaar eerder was dit slechts 1,3 procent. Voor een typische hypotheek van 250.000 euro, met een looptijd van 25 jaar, vertaalt deze renteverhoging zich in een extra 400 euro aan maandelijkse lasten – een stijging van 30 procent van de huishoudelijke uitgaven aan huisvesting!

Dus: na eerst jarenlange explosieve stijging van huizenprijzen door lage rente, kwam daar vanaf 2024 ook nog eens veel hogere leenkosten bovenop waardoor wonen volledig onbetaalbaar werd voor jongeren.

ECB-rente weer omlaag na slechts twee jaar verhogingen

Na de eerste renteverhoging in juli 2022 met 0,5 procent, besloot de ECB vanaf juni 2024 de rente weer te gaan verlagen (zie grafiek hieronder). De ECB geeft als reden voor deze verlaging op dat de inflatie in de eurozone weer onder controle is en dicht bij de 2 procent.

Bron: Statista

Die inflatiecijfers zoals aangegeven door de ECB, liggen niet in lijn met de gegevens van Eurostat. Volgens dit statistiekbureau van de EU zitten talloze EU-landen nog ruim boven de 2 procent inflatie.

Slechts 8 van de 27 EU-lidstaten zitten op of onder een inflatie van 2 procent, de rest zit er (ruim) boven.

Nederland zit – met 3,5 procent – bij de twee hoogste inflatielanden binnen de eurozone.

Renteverlagingen van de ECB helpen Nederland verder de afgrond in betreffende inflatie. Maar er zijn nog meer negatieve effecten.

Bron: Eurostat

Dramatische effecten recente rentebesluiten van de ECB op de Nederlandse huizenmarkt

De renteverlagingen van de ECB sinds juni 2024 hebben niet alleen een negatief effect op onze inflatie, ze drijven ook de huizenprijzen in ons land veel verder omhoog. Lenen wordt immers weer goedkoper, waardoor de – reeds overspannen – vraag nog verder toeneemt ten opzichte van een veel te laag aanbod.

Onderzoek van de Rabobank wijst uit dat de woningprijzen dit jaar bijna 9 procent zullen stijgen ten opzichte van 2024. Dat is bijzonder dramatisch nieuws voor starters op de woningmarkt, maar ook voor mensen die al jaren huren. De huurtarieven in het middensegment mogen volgens de overheid met maximaal 7,7 procent stijgen in 2025.

Kortom, de ECB en euro hebben beiden een duidelijk en sterk negatief effect op:

• De huizenprijzen in Nederland
• De huurtarieven in Nederland
• De groeiende kloof tussen arm en rijk
• De nog steeds veel te hoge inflatie in ons land.

Vraag je daarom af wat de waarde voor Nederland is om de euro te blijven gebruiken en zich aan ECB-beleid te blijven onderwerpen. Een eigen munt betekent ook meer grip op de Nederlandse huizenprijzen.

INDEPEN staat voor een onafhankelijk en pluriform medialandschap met ruimte voor kritische en diepgaande journalistiek. Steun INDEPEN vandaag nog en maak samen met ons het verschil!

De Nederlandse economie raakt steeds verder achterop ten opzichte van een aanzienlijk aantal andere EU-landen. Tegelijkertijd gaan de belastingen en inflatie hier fors omhoog en worden ondernemers – en daarmee werkgelegenheid – het land uitgejaagd. Een overzicht van de oorzaken waar het huidige kabinet ook niets aan lijkt te doen.

Arbeidsproductiviteit Nederlandse economie in 2024 opnieuw gedaald

Op 27 maart 2025 kwam het CBS met de constatering dat de arbeidsproductiviteit van Nederlandse werknemers opnieuw is gedaald na jarenlange achteruitgang.

De Nederlandse economie groeide in 2024 met 1,0 procent. De arbeidsproductiviteit echter, was 0,2 procent lager dan in 2023. In 2023 was de daling van de arbeidsproductiviteit zelfs 1,3 procent!

We werken dus meer uren maar zijn, ondanks dat, minder productief.

De economie kan groeien doordat er meer wordt gewerkt en/of doordat werkenden per uur meer produceren. In ontwikkelde economieën is de toename van de arbeidsproductiviteit de belangrijkste bron van economische groei. De groei van de arbeidsproductiviteit neemt echter in Nederland al jaren af.

Zo groeide in de afgelopen vijf jaar de arbeidsproductiviteit in Nederland met slechts 0,2 procent per jaar. In de periode 2010-2020 was dat gemiddeld 0,8 procent.

Bron: CBS

Welke factoren bepalen de arbeidsproductiviteit van een land?

In deze publicatie legt het CBS uit wat arbeidsproductiviteit is en waardoor deze wordt beïnvloed.

De groei van de Nederlandse arbeidsproductiviteit vertraagde in het afgelopen decennium sterker dan in andere EU hoge-inkomenslanden. Dit verschil met andere landen is volgens het CBS te verklaren door een verschuiving van arbeid naar minder productieve bedrijfstakken en het afschalen van de gaswinning in Groningen.

Op de arbeidsproductiviteitsranglijst (bbp per gewerkt uur) van de OESO-landen stond Nederland lange tijd rond de vijfde plek. Sinds 2014 daalt Nederland echter in de ranglijst en is ingehaald door Zweden, de VS, Oostenrijk en Duitsland. Deze (en andere EU-) landen slaagden erin om per gewerkt uur meer toegevoegde waarde dan Nederland te leveren. De groei van het Nederlandse bbp werd de afgelopen jaren voornamelijk behaald door een toename van het aantal gewerkte uren en dus niet door een toename van de arbeidsproductiviteit.

Vanaf 2014 tuimelt ons land achteruit ten opzichte van de andere OESO-landen.

Arbeidsproductiviteit laat zich goed uitdrukken in de toegevoegde waarde per gewerkt uur. Die is het beste te meten in industriële omgevingen en was tot 2008 ook het hoogste in de industrie.

De-industrialisatie als belangrijke oorzaak van afnemende productiviteit.

De vertraging van de arbeidsproductiviteitsgroei in het afgelopen decennium is een wereldwijd fenomeen in hoge-inkomenslanden, schrijft het CBS in deze publicatie.

De industrie is normaliter een bedrijfstak die relatief veel bijdraagt aan de arbeidsproductiviteitsgroei, aldus het CBS. Waar de industrie in vorige perioden van economische groei (zoals 1996-2000 en 2004-2008) een jaarlijkse productiviteitsgroei van rond de 4 procent noteerde, was dit in de periode 2013-2019 slechts 1,5 procent; meer dan een halvering ten opzichte van de andere groeiperioden.

Dat is mede te verklaren door steeds meer verplaatsing van industrie naar Azië en EU-beleid gericht op terugdringen van CO₂-uitstoot dat vooral de industrie zwaar heeft geraakt.

Bekijk je dit CBS-overzicht van de Nederlandse productie industrie dan zie je dat deze vanaf 2023 zwaar in verval is. Dat verdwijnen van industrie uit Nederland is al decennia aan de gang, maar gaat de laatste jaren weer sneller door het verlies van vertrouwen van industriële ondernemers in Nederland als vestigingsland.

Bron: CBS

Explosief toegenomen EU-wetgeving jaagt bedrijven weg

Een van de belangrijkste bevindingen uit de ‘Handelsmonitor 2024’ van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is dat exporterende ondernemers worstelen met de jaarlijks explosief groeiende en complexe wet- en regelgeving van de EU.

Zo ervaart meer dan 60 procent van de Nederlandse exporteurs problemen met verpakkingsvoorschriften, zowel binnen als buiten de EU. Andere bekende knelpunten zijn de energievoorziening en krapte op de arbeidsmarkt.

Voor bedrijven in de sector life sciences & health is de situatie extra uitdagend. Veel van deze bedrijven kiezen ervoor direct naar de Verenigde Staten te exporteren, omdat de certificeringsprocedures binnen Europa als veel te ingewikkeld worden ervaren.

Geopolitieke onzekerheden grootste verstoring van internationale handel

Geopolitieke ontwikkelingen worden door Nederlandse ondernemers als de grootste verstoring van internationale handel gezien. Uit het onderzoek van de RVO blijkt dat 70 procent van de bedrijven actief probeert de impact van geopolitieke en macro-economische ontwikkelingen te beperken. Daarnaast overwegen veel bedrijven om productie te verplaatsen naar strategisch gunstigere locaties buiten de EU.

Ik krijg zelf van ondernemers steeds meer vragen naar inzichten over geopolitieke ontwikkelingen in verband met strategische keuzes die ondernemers voor de komende jaren moeten maken. Zeker met de steeds verder opgedreven oorlogsretoriek en regeldrift vanuit de EU.

Wat moet er gebeuren om het tij te keren?

Nederland – en de EU als geheel – gaan duidelijk de verkeerde kant op qua economische en maatschappelijke ontwikkelingen.

Dus wat moet er gebeuren om te tij te keren? Wat mij betreft geen EU-plannen zoals dat megalomane plan van Mario Draghi om 800 miljard euro per jaar te gaan lenen om noodlijdende Europese multinationals nieuw leven in te blazen.

Ik geloof meer in het stimuleren van de innovatieve kracht vanuit het grotere mkb en startups, gekoppeld aan een duidelijk minder bemoeizuchtige EU die de regelgeving juist terug gaat schroeven in plaats van laten groeien.

Ook geloof ik heel sterk in het stimuleren en uitbreiden van de eigen Nederlandse industrie, in plaats van deze het land – en Europa – uit te jagen met extreme regelgeving en belastingdruk. Die industrie heeft immers bewezen een van de grootste bijdragen aan productiviteitsgroei en innovatie te leveren.

Hoe productiviteitsgroei weer aan te zwengelen?

Volgens deze publicatie van de Rabobank moet de productiviteitsgroei in ons land tussen nu en 2035 flink omhoog om de huidige welvaart te behouden; tot wel 60 procent.

Dat kan door:

• Robotisering en automatisering

Robotisering en automatisering kunnen de productiviteit van de industrie verhogen door de productiesnelheid, de capaciteit, de flexibiliteit en de efficiëntie te verbeteren. Robots en systemen werken sneller, langer, nauwkeuriger en consistenter dan mensen. Ze kunnen ook makkelijker worden aangepast aan verschillende producten, orders en klanten. Ook kunnen ze verspilling, fouten en stilstand verminderen. Dit leidt tot een hogere productie en een lagere kostprijs.

• Omvangrijker toepassen van AI in allerlei bedrijfsprocessen

Meer dan de helft van de door RVO ondervraagde exporteurs ziet kunstmatige intelligentie (AI) als een belangrijk hulpmiddel om de productiviteit te verhogen. Bedrijven benutten AI vooral voor het maken van content, het personaliseren van service en automatiseren van processen.

• Politici die zich bewust zijn van deze problematiek

De Nederlandse politiek – regering en parlement – lijken nauwelijks bewust en/of bezig met de hier geschetste problematiek. Dat moet heel snel veranderen opdat de EU meer op afstand wordt gezet.

INDEPEN staat voor een onafhankelijk en pluriform medialandschap met ruimte voor kritische en diepgaande journalistiek. Steun INDEPEN vandaag nog en maak het verschil!