Armoede in de EU grootste verkiezingsthema op 6 juni

BNR Nieuwsradio pretendeert de zakelijke markt in Nederland te bedienen. Veel bedrijven en CEO’s luisteren naar de berichtgeving van dit radiostation dat deel van het Financieel Dagblad uitmaakt. Maar wij bij Indepen raken steeds meer onpasselijk van de fors tegenstrijdige berichtgeving die meer weg heeft van des- en misinformatie dan van objectieve berichtgeving. Zo worden bedrijven en burgers om de tuin geleid en daar hebben wij een gruwelijke hekel aan!

Januari: Het gaat niet goed met de Nederlandse industrie

Op 10 januari publiceert BNR dit artikel over de Nederlandse industrie. Die blijkt maar liefst 10 procent gekrompen te zijn in 2023 door lagere orders en een zwakkere bedrijvigheid. Fabrikanten waren in januari vooral pessimistischer over de orderportefeuille en de verwachte bedrijvigheid in de komende drie maanden, dus het eerste kwartaal van dit jaar waarover verderop meer.

Februari: Nederland uit de recessie

Op 14 februari kunnen we genieten van een BNR-bericht van hoop en goede moed: “Cultuur, recreatie, maar ook verzorging zijn de sectoren die met name bijdroegen aan het achter ons laten van de recessie. Ten opzichte van de rest van de Europese Unie scoort Nederland in het vierde kwartaal bovengemiddeld. Over het hele jaar (2023) groeide de Nederlandse economie met 0,1 procent” (wauw).

Maart: Het gaat niet zo goed, maar zal beduidend beter gaan

In maart publiceert BNR een artikel met de kop: “Economie holt achteruit, ‘maar vooruitzichten verbeteren’”. Daarin staat onder andere het volgende te lezen:

BNR’s huiseconoom Han de Jong: “Onze conjunctuur is zwak, maar de vooruitzichten zijn dat het beter gaat worden.”

In een artikel van 28 maart dit jaar stelt huiseconoom de Jong: “De boodschap is dat er groei aankomt, en dat die groei verder aantrekt.” De groei is volgens De Jong “onder meer terug te zien in indicatoren als het consumentenvertrouwen, de orderposities van bedrijven en nog enkele elementen die ‘in maart allemaal de positieve kant uitwijzen’. Als het goed is, voelt de consument het al in zijn portemonnee. ‘Veel mensen hebben toch al wel een behoorlijke stijging van de cao-lonen gemerkt’.”

April: ‘alles wijst op renteverlaging in juni’

Op 9 april schrijft BNR over de onrustige inflatiecijfers, maar die mogen toch geen renteverlaging door de ECB in juni tegenhouden. Want in algemene zin gaat alles de goede kant op. “Wat De Jong vooral aan de cijfers opvalt is dat het een ‘ontzettend onrustig’ beeld is, met enerzijds zaken die goedkoper worden en anderzijds zaken die fors duurder zijn dan een jaar eerder. ‘De rode lijn is dat we normalisering zien in de prijzen voor goederen. Als de energieprijzen heftig bewegen, dan volgen de voedselprijzen met een flinke vertraging, daar zie je over een breed front ook een prijsdaling.’”

Eerste helft mei: alles gaat helemaal goed komen!

Nog op 14 mei jongstleden schrijft die andere huiseconoom van BNR Edin Mujagic:

“Economische weersverwachting: Prachtig weer …”

Het artikel vervolgt met dit soort teksten: “De afgelopen weken zijn de positieve economische cijfers in een rap tempo naar buiten gebracht. Dat ziet ook macro-econoom Edin Mujagic, die het ‘heel veel goed nieuws’ noemt, met onder andere een toename van de economische activiteit.”

We gaan de goede kant op. Er zijn heel veel signalen dat de economische groei hoger wordt, dat is goed nieuws. Maar er is niet alleen goed nieuws. We zagen in het FD al dat schuldhulpverleners een forse toename melden van vooral kleine bedrijven die financiële hulp nodig hebben. Er is sprake van een stijging van ruim 60 procent vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Gisteren hebben we ook van het CBS te horen gekregen dat het aantal faillissementen nog steeds aan het stijgen is. Vergeleken met de eerste vier maanden van vorig jaar is het bijna met 50 procent gestegen.”

Dus er is veel goed nieuws, maar helaas ook een groei van 60 procent in de schuldhulpverlening bij de kleine bedrijven en een stijging van 50 procent in het aantal faillissementen.

15 mei: het hele kaartenhuis van de Nederlandse economie dondert in elkaar

Wij durven 15 mei 2024 best Black Wednesday te noemen. Op die dag zijn alle hoop, mooie toekomstverwachtingen en groeiperspectieven als een goedkope zeepbel uit elkaar geknald. Zelfs bij BNR. Die schrijven een dag na het hemelhoog juichende verhaal van Mujagic:

“Economie krimpt onverwacht door minder presterende industrie en lagere export, ‘het valt tegen’.”

Pardon? Onverwachte krimp door minder presterende industrie?

Lezen jullie je eigen verhalen wel eens na BNR? Het jaar begon immers met jullie mededeling dat de Nederlandse industrie er 10 procent op achteruit was gegaan. Het CBS bericht daar iedere maand over.

“De Nederlandse economie krimpt in eerste kwartaal 2024 met 0,1 procent”, meldt het CBS. Die daling van het bbp in het eerste kwartaal komt vooral door de gedaalde export van goederen. De daling van exportgoederen hangt samen met de krimp van de industrie. ‘Het valt tegen’, zegt huiseconoom Han de Jong dan.

Ook op 15 mei publiceert het vastgoedblad PropertyNL een artikel waaruit blijkt dat Nederland fors achterloopt op de rest van de welvarendste EU-lidstaten. Het is een economische puinhoop geworden in de nadagen van het demissionaire kabinet-Rutte IV.

15 mei: de Europese Commissie stelt de groei voor Nederland bij naar 0 procent

De economische vooruitzichten voor Nederland zijn door de Europese Commissie (EC) op 15 mei flink naar beneden bijgesteld. Waar er eerst nog werd gerekend op een economische groei van 1,1 procent dit jaar, heeft de EC dit nu bijgesteld naar nog maar 0 procent. Ook voor volgend jaar is men minder positief dan eerst, aldus BNR Nieuwsradio.

“Van 1,1 procent groei naar 0 procent groei volgens de EC in mei 2024, kan best resulteren in een krimp over heel 2024”, zegt onze Twan Houben.

Nederlandse media volgen de internationale economische ontwikkelingen nauwelijks

Bij Indepen zijn we ervan overtuigd dat de meeste Nederlandse media de internationale ontwikkelingen op economisch en geopolitiek gebied nauwelijks volgen. In tegenstelling tot onze eigen columnist Twan Houben die wekelijks meer dan 30 internationale nieuwsbrieven over deze onderwerpen leest.

Een advies aan onze collega’s uit de mainstream media; breidt je blikveld internationaal uit buiten vertrouwde bronnen als het CBS en DNB. Kijk eens wat vaker naar nieuwsberichten van de FED, de ECB, de BIS, de FSB of Wall Street Journal en New York Times.

Geplande slijtage is een methode van industrieel ontwerp die inhoudt dat producten bewust ontworpen worden met een beperkte levensduur. Het doel is een snellere veroudering zodat de consument sneller genoodzaakt wordt om het product opnieuw aan te schaffen, ofwel omdat het uit de mode is, ofwel omdat het niet meer werkt. De Franse staat is in 2023 een onderzoek jegens Apple gestart inzake de geplande slijtage van dure iPhones. Dit industrieel concept staat namelijk haaks op alle duurzaamheidsfilosofie, maar wordt nog vaak toegepast. Wat gebeurt er als er weer voor de lange termijn geproduceerd wordt?

De bedenkers van geplande slijtage

De CEO van autofabrikant General Motors Alfred P. Sloan bedacht het concept in 1920 vanuit de gedachte dat een auto geen heel mensenleven mee moest gaan, maar regelmatig vervangen moet worden om de verkoop te stimuleren.

“Je moet ervoor zorgen dat mensen meer dingen willen”, legt Gary Cross uit, hoogleraar geschiedenis aan de Pennsylvania State University die consumentisme bestudeert. Leidinggevenden uit de sector moesten mensen ‘een auto niet alleen laten beschouwen als een auto, een transportmachine, maar als een uitdrukking van je persoonlijkheid of je status of je verlangen naar iets nieuws’.

Alfred P. Sloan besefte dat het grootbedrijf ervoor moest zorgen dat mensen dingen gingen kopen die ze eigenlijk niet nodig hadden. Dat idee, samen met de praktijk van het consumentenkrediet, was één van de grote stappen voorwaarts die de groei van multinationals vanaf 100 jaar geleden de grootste boost gaf, aldus het artikel van het Amerikaanse milieublad ‘Treehugger’.

Maar geplande slijtage, ook wel geprogrammeerde veroudering of ingebouwde veroudering genoemd, bleef niet alleen in de auto-industrie. Het verspreidde zich later naar andere sectoren, vooral naar de consumentenelektronica en lampenindustrie.

Apple-producten kennen veel toepassingen van geprogrammeerde veroudering

Het zijn de topproducten in de consumentenelektronica; de MacBooks en iPhones van Apple, tevens de meest kostbare qua aanschafprijs en het meest gewild bij mensen die trendy en/of statusgevoelig zijn. Alhoewel de constructie en gebruikte materialen van de Apple-producten boven die van de meeste concurrenten uitsteken, zijn ze toch het eerste aan vervanging toe ten opzichte van concurrenten, aldus de juridische faculteit van de elitaire Fordham University in New York.

Uit Frans onderzoek in 2023 blijkt dat Apple bewust zijn producten zodanig manipuleert dat de apparaten na verloop van een paar jaren trager worden, of minder goed werken. De Engelse krant The Guardian besteedde in 2009 al uitgebreid aandacht aan dit beleid van Apple. Het gaat daarbij niet alleen om de softwareprogrammering van de iPhone, maar ook de constructie van de batterijen en het beperkt aantal jaren dat er service verleend wordt op de peperdure apparaten.

Een andere bekende monopolist die deze tactiek toepast is Microsoft. Je ziet het terug in de talloze versies van Office en het grote aantal versies van Windows. Ook hier geldt dat de verleende service en updates (in jaren) bewust beperkt worden gehouden.

Andere bekende sectoren en producten voor geplande veroudering

Mensen kopen elk jaar nieuwe iPhones en elk seizoen nieuwe kleding. Ze kopen aanstekers en pennen elke keer als de aanstekervloeistof en inkt op zijn. In zekere zin zijn producten voor eenmalig gebruik geplande veroudering op steroïden. Plastic bakjes en bestek zijn in wezen gemaakt om weggegooid te worden.

De film The Light Bulb Conspiracy geeft een goed beeld welke industrieën en multinationals zich met name schuldig maken aan deze praktijken. Zoals de titel aan aangeeft, waren de producenten van gloeilampen ook een groot fan van deze praktijk.

Duurzaamheid en de EU

Duurzaamheid is een breed begrip dat op allerlei verschillende manieren gebruikt wordt. Een belangrijke basisdefinitie, waar ook het CBS op voortbouwt, is in 1987 opgesteld door de VN-commissie Brundtland. Daarin wordt ‘duurzame ontwikkeling’ gedefinieerd als ‘een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen’. Apple is duidelijk geen fan van deze opvatting.

Een gevolg van de duurzaamheidsfilosofie is het idee dat we aan een circulaire economie moeten werken waarbij hergebruik van grondstoffen, recycling en makkelijke repareerbaarheid een belangrijke rol spelen. Deze concepten passen niet goed bij de bovenbeschreven opvattingen van autofabrikanten, elektronicaproducenten en vele kledingmerken.

Persoonlijk sta ik al vele decennia achter de duurzaamheidsopvatting. Mijn Miele stofzuiger is 30 jaar oud, de Philips stereo-installatie van mijn grootouders uit 1972 wordt nog dagelijks gebruikt en de Duitse vulpen uit mijn studententijd ook.

Enkele van de ontelbare nieuwe wetten van de EU gaan over de bescherming van consumenten tegen producten met een (kunstmatig) beperkte levensduur zoals misleidende duurzaamheidsclaims. Ook heeft de EU vorig jaar wetgeving uitgevaardigd die het producenten verplicht om al in het ontwerpstadium van een nieuw product rekening met hergebruik te houden “met inbegrip van het software ontwerp”. Daarbij wellicht doelend op de iPhone-software die de toestellen trager maakt na de eerste 18 maanden gebruik.

Naarmate een economische crisis dichterbij komt, lees je steeds meer verhalen die het tegenovergestelde beweren: het gaat weer de goede kant op. Dat lees je bij media als BNR Nieuwsradio, maar ook sommige dagbladen zoals het Financieele Dagblad of de Volkskrant. Maken deze media zich bewust schuldig aan desinformatie, of leveren ze alleen een beperkt deel van de waarheid (misinformatie), namelijk het meest positieve deel van het verhaal? Hierbij als voorbeeld een analyse van recente berichtgeving van BNR Nieuwsradio. Trek vooral je eigen conclusies.

‘Meeste mensen gaan stijgende conjunctuur snel merken’

Bovenstaande kop is te vinden in dit artikel van BNR Nieuwsradio dat op 28 maart 2024 werd gepubliceerd. Het artikel haalt een aantal uitspraken aan van de ‘huiseconoom’ van BNR, Han de Jong. Han was jarenlang hoofdeconoom bij de ABN AMRO bank. Dat verklaart voor mij veel.

Het artikel begint met: “Nederland lijkt het omslagpunt richting economische groei te hebben bereikt, blijkt uit de conjunctuurindicator van De Nederlandsche Bank. Tot maart daalde de ‘conjuncturele lijn’, maar die heeft nu een stijging ingezet. ‘De boodschap is dat er groei aankomt, en dat die groei verder aantrekt.’ De groei is volgens De Jong onder meer terug te zien in indicatoren als het consumentenvertrouwen, de orderposities van bedrijven en nog enkele elementen die ‘in maart allemaal de positieve kant uitwijzen’. ‘… en we weten eigenlijk ook al dat de economische groei in 2024 volgens de voorspellingen hoger zal zijn dan in 2023.’”

Alles gaat voor ons land dus eindelijk weer de goede kant op volgens BNR en huiseconoom Han de Jong. Mij bekroop een ietwat misselijkmakend gevoel bij het lezen van dit verhaal.

De realiteit versus BNR I: conjunctuurindicatoren

Er worden meerdere conjunctuurindicatoren in Nederland gebruikt. Die van de Nederlandse Bank uit bovengenoemd bericht van BNR, is hieronder afgebeeld. Met veel fantasie zie je een heel flauwe bocht in de curve vanaf maart dit jaar, maar wel eentje die zich nog steeds onder de nullijn beweegt én bij een negatieve groei van het bbp! Hoezo positieve ontwikkeling??

Een andere, meer toegepaste, conjunctuurindicator komt van het CBS. Die voor de periode tot en met maart 2024 ziet er als volgt uit:

Ook zonder leesbril zie je duidelijk een dalende lijn in die conjunctuur. Volgens het bijbehorende CBS-artikel zijn maar liefst 10 van de 13 indicatoren negatief ten opzichte van de lange termijn. Daartoe behoren onder andere: de groei van het bbp, de consumptie van huishoudens, het producentenvertrouwen, de investeringen en de werkloosheid, allemaal in de negatieve trend dus.

De realiteit versus BNR II: consumentenvertrouwen

Deze maandelijkse CBS-publicatie meldt: “Met -22 lag het consumentenvertrouwen in maart onder het gemiddelde over de afgelopen twintig jaar (-10). Het vertrouwen bereikte in januari 2000 (ruim voor de invoering van de euro! – red.) de hoogste stand ooit (36) en in september en oktober 2022 de laagste stand ooit (-59).”

Is een vertrouwen van -/- 22 dus positief? Nee, lijkt me. Dat vertrouwen was in februari -/-27, dus er is een lichte verbetering in een maand zichtbaar, maar dat zou ik nog geen positieve trend durven noemen.

De realiteit versus BNR III: aantal faillissementen

In februari (de meest recente maand waarover cijfers bekend zijn) werden 26 minder bedrijven failliet verklaard dan in januari, meldt het CBS. De onderliggende trend van het aantal faillissementen is echter bijna 2 jaar stijgend, aldus datzelfde CBS bericht. “In de eerste twee maanden van 2024 zijn ruim 40 procent meer bedrijven failliet verklaard dan in dezelfde periode een jaar eerder.” Ik zou dat nog niet zo snel een grote verbetering durven noemen.

In sommige delen van Nederland gaat het harder met het aantal faillissementen, in Twente bijvoorbeeld. Daar deed zich volgens regionale media Oost in de laatste week van maart een tsunami aan faillissementen voor.

De realiteit versus BNR IV: producentenvertrouwen

Deze maandelijkse CBS-publicatie meldt: “De producenten in de industrie waren in maart negatiever dan in februari. Het vertrouwen ging van -4,2 in februari naar -4,8 in maart. Fabrikanten waren minder positief over de verwachte bedrijvigheid en negatiever over hun voorraden. Het producentenvertrouwen lag in maart onder het gemiddelde van de afgelopen 20 jaar van -1,3. Het vertrouwen bereikte in oktober 2021 de hoogste waarde (10,4). In april 2020 werd de laagste waarde (-31,5) genoteerd.”

Ook geen ontwikkeling om de loftrompet over uit te steken dus.

De realiteit versus BNR V: werkloosheid

Dit maandelijkse CBS-artikel over het verloop van de werkloosheid meldt: “Het aantal werklozen is in de afgelopen drie maanden verder toegenomen, met gemiddeld 7 duizend per maand.”

Oplopende werkloosheid terwijl de conjunctuur juist aantrekt volgens de hoofdeconoom van BNR Nieuwsradio? Hier moet iets toch echt helemaal niet meer kloppen!

De realiteit versus BNR VI: inflatie

De meest recente inflatiecijfers zijn van februari: 2,8 procent. Dat is een stuk beter dan het gemiddelde van 11,2 procent in 2022. Overal lees je dus dat de inflatie weer bijna onder controle is en dat de ECB weer snel (juni) de rente wil gaan verlagen om zo de groei weer, ten laste van spaarders en hogere prijzen voor burgers, aan te gaan jagen.

Wat je nergens leest is dat de prijzen voor levensmiddelen en energie in totaal vanaf 2021 met gemiddeld met 24 procent zijn gestegen! Die stijging is niet opeens weg. Zelfs niet als de actuele inflatie 2 procent zou zijn. Zie onderstaande grafiek van het CBS.

Iedereen betaalt nog steeds 24 procent meer voor zijn levensonderhoud dan in 2021! En dat terwijl de suggestie gewekt wordt dat ‘alles weer onder controle is’. We spreken hier minimaal over misinformatie. In sommige gevallen over desinformatie (onvolledige informatie) en soms zelfs over fake news: ‘Meeste mensen gaan de stijgende conjunctuur snel merken’. Bah!

Kijk naar de feiten, raadpleeg betrouwbare bronnen, en realiseer je dat ook steeds meer grotere mediabedrijven niet meer te vertrouwen zijn. Helaas.