Digitaal rijbewijs van EC zinloos bij verbeteren vervolging verkeershufters

Of het nu om de slachtoffers van kinderporno, corona of (sinds deze week) die van verkeersongevallen gaat: geen leed is voor de Europese Commissie te groot, om niet op te willen lossen met een digitaal identiteitsbewijs. Maar in tegenstelling tot wat Brussel beweert is een digitaal rijbewijs helemaal niet nodig om asociale autorijders te bestraffen.

Dat blijkt uit de onderbouwing van de EC in haar voorstellen voor een digitaal rijbewijs, en uit de onderzoeken waarnaar deze verwijst. Woensdag werd een groots plan gelanceerd om het aantal verkeersslachtoffers op de Europese wegen te verminderen door het harmoniseren van een groot pakket verkeersregels. Een van de kernonderdelen hiervan is het introduceren van een digitaal rijbewijs, dat op de mobiele telefoon moet komen.

Dit nieuwe Europese identiteitsbewijs zou moeten voorkomen dat 40 procent van de overtreders die in het buitenland rijden, niet wordt vervolgd. Volgens de EC ontloopt de helft van deze groep hun straf omdat ze niet worden herkend. De andere helft heeft mazzel dat de politie in de lidstaat die de overtreding vaststelt, niet maalt om niet-betaalde bekeuringen.

Deze kennis ontleent de commissie aan een onderzoek dat vorig jaar uitkwam, ‘How traffic law enforcement can contribute to safer roads’, van de European Transport Safety Council (ETSC). Het valt die organisatie op dat buitenlandse verkeersovertreders nogal eens de dans ontspringen.

Dit gebeurt echter voornamelijk bij overtredingen die worden vastgesteld zonder dat er een rijbewijscontrole aan te pas komt: wanneer je wordt geflitst bij te hard rijden bijvoorbeeld. Lang niet alle politiekorpsen hebben de software van de flitskasten zo ingesteld, dat de data gebruikt kunnen worden om buitenlandse overtreders te beboeten. Dat komt bijvoorbeeld omdat er geen afspraken zijn gemaakt over gegevensuitwisseling (die moet voldoen aan privacy standaarden), om bijvoorbeeld het juiste adres te vinden om de strafbeschikking op te sturen. Daarnaast kan justitie in het ene land niet zomaar gebruikmaken van de incassomogelijkheden van justitie in een andere EU-lidstaat. En dan wordt het al snel te duur om een incassobureau in te schakelen, dus laten de overheden het er bij zitten.

Wat lost een digitaal rijbewijs hier op? De boetes worden uitgedeeld op het kenteken van de auto, en niet op naam van de chauffeur. Om hoeveel boetes het in Nederland gaat, wordt uit het rapport niet duidelijk. Nederland heeft domweg deze gegevens niet paraat al de ETSC hierom vraagt, een situatie die sinds 2015 niet verbeterd is. Dit is opmerkelijk gezien de financiële slagkracht die het Centraal Justitieel Incassobureau moet hebben: het int bovenop elke verkeersboete enkele euro’s aan zogenaamde administratiekosten, voor een systeem dat al jarenlang technisch ingeregeld is en voor een fractie van de geïnde kosten volautomatisch een boete opstuurt naar de eigenaar van de auto die is geflitst.

De ETSC noemt in de pagina’s vol met aanbevelingen dan ook nergens op om via digitale identiteitsbewijzen de pakkans te vergroten. De veiligheidsraad wijst eerder op de mogelijkheid om andere lidstaten aan te spreken op hun plicht om mee te werken aan de inning van boetes van andere EU-lidstaten. Een juridisch kader hiervoor bestaat al sinds 2005.

Het aantal verkeersdoden verlagen kan bovendien door simpelweg meer te gaan controleren en handhaven, en dan met name op plekken waar verschillende soorten verkeer elkaar kruisen of van dezelfde weg gebruikmaken, zoals in woonwijken en gevaarlijke kruispunten binnen de bebouwde kom.

Opvallend in het voorstel is verder dat het aantal buitenlandse bestuurders met een puntenrijbewijs dat na een overtreding bestraft wordt met een sanctie, volgens uitvraag van de EC vijf keer hoger is dan het aantal binnenlandse automobilisten. Ook voor dit probleem is een Europees digitaal rij-paspoort dus niet de voor de hand liggende oplossing. Risico’s kleven navenant aan de invoering van zo’n digitaal identiteitsbewijs: als de centrale database wordt gehackt, kan ieders rijbewijs worden gebruikt om onder valse naam criminele activiteiten uit te voeren, zoals het huren van auto’s voor drugstransporten.