Professor UvA bang voor dreigementen

De kwaliteit van het onderwijs bepaalt in hoge mate de economische groei en welvaart van een land. In Nederland gaan beide al jaren achteruit, net als in de rest van de westerse wereld. Dat verklaart deels waarom onze kennisontwikkeling, innovatie, economische groei en welvaart structureel afnemen. De oorzaken waarom zullen verbazen!

Gemiddeld genomen neemt overal in het Westen het onderwijs in kwaliteit af

De organisatie die voor het Westen bijhoudt hoe het met ons onderwijs gaat, is de ‘Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling’ (OESO). Deze maakt periodiek de balans op van alle 37 lidstaten volgens de zogeheten PISA-methodiek; Programme for International Student Assessment. Die methodiek meet de intelligentie van 15-jarige middelbare scholieren op de volgende drie hoofdonderwerpen:

• Wiskunde
• Wetenschap en technologie
• Taalvaardigheden

Hieronder staat een grafische weergave van de ongekende afname van de kwaliteit van onderwijs in het Westen:

Bron: PISA

De situatie in Nederland

Al in 2018 plaatste de NOS een artikel op haar website met de titel ‘Het Nederlandse onderwijs glijdt af’.

Het onderwijs op de basisschool en in het voortgezet onderwijs gaat steeds verder achteruit, constateert de inspectie in het rapport Staat van het Onderwijs 2016/2017. Volgens de onderwijsinspectie glijdt het onderwijsniveau af en zijn de prestaties van leerlingen de afgelopen 20 jaar geleidelijk gedaald: “Dat is uniek en reden tot zorg.”

Met die constatering uit 2018 is nauwelijks wat gedaan door de kabinet-Rutte IV, getuige het rapport dat de minister van Onderwijs in december 2023 naar de Tweede Kamer stuurde.

In die brief van de minister staat als verklaring voor de toegenomen achterstand sinds het al dramatische jaar 2018:

“Dat in veel landen de scores zijn gedaald komt vermoedelijk door de invloed van corona op het onderwijs.”

Corona als verklaring voor de afname van onderwijskwaliteit, betekent voor mij dat deze minister zelf ook al slachtoffer is van de afgenomen kwaliteit van het onderwijs in Nederland. Ze had er onderstaande statistiek maar bij hoeven te pakken om te zien dat haar ‘coronaverklaring’ de grootst denkbare onzin is, aangezien we hier met een structurele afname sinds het jaar 2000 te maken hebben.

Bron: OESO

Waar ligt het aan?

Op zoek naar verklaringen voor de vrije val waarin het Nederlandse onderwijs is beland, kom je vele rapporten tegen. Een greep daaruit:

1. Een rapport van McKinsey&Company geeft als verklaringen voor de afnemende kwaliteit van het onderwijs:

• – Kwaliteit van lerarenopleidingen in Nederland is voor verbetering vatbaar.
• – Kwaliteit van leraren is te laag.
• – Er is te weinig uitwisseling van ervaring tussen leraren.
• – Beloning van onderwijskrachten basisonderwijs is te laag.

2. Het rapport De Staat van het Onderwijs 2024 van het ministerie van Onderwijs. Dat verklaart de achteruitgang door:

• Een schrijnend tekort aan leraren en schoolleiders.
• Te vaak uitvallen van lessen.
• Onvoldoende bewaking onderwijskwaliteit op de scholen zelf.
• Onvoldoende kwaliteit binnen de besturen van scholen (in 25 procent van alle gevallen)
• Te weinig doelmatige besteding van gelden binnen het ‘passend onderwijs’ (dat is onderwijs voor kinderen met leerproblemen en -achterstanden).

3. Het rapport van het Centraal Planbureau meldt over deze materie:

• Nederlandse studenten lopen steeds verder achter op studenten uit andere westerse landen.
• Achteruitgang bij alle vakken, maar vooral bij de (Nederlandse) taal.

Immigratie als verklaring voor achteruitgang in taalvaardigheden

De invloed van immigratie op de kwaliteit van het onderwijs is een beladen onderwerp. Uit alle onderzoeken blijkt Nederlands onderwijs het snelst achteruit te zijn gelopen op het gebied van (Nederlandse) taalbeheersing, taalvaardigheid en het hieraan verbonden taalkundig redeneervermogen. Dat valt mij persoonlijk sterk op in de politiek. Verbanden leggen kunnen de huidige politici nauwelijks meer.

Uit meerdere academische studies zoals deze van de Universiteit van Groningen en deze van de Universiteit van Leiden, blijken zaken waarover de media liever zwijgen:

• De gemiddelde sociaaleconomische status (SES) van de immigranten ligt aanmerkelijk lager dan die van de autochtone bevolking.
• De studies hebben aangetoond dat leerlingen met een migratieachtergrond lagere cijfers halen op de basisschool, lagere opleidingen volgen en afronden op de middelbare school, minder vaak hoger onderwijs volgen en een lager opleidingsniveau hebben als volwassene dan Nederlandse kinderen.
• 16 procent van de 18 miljoen inwoners van Nederland bestaat uit immigranten, oftewel 2.880.000 inwoners.
• Leerlingen met een migratieachtergrond scoren lager op maatschappelijke kennis, aldus de Universiteit van Groningen.
• De opleidingsniveaus van kinderen met een migratie-achtergrond stijgen, maar lopen nog steeds fors achter bij die van Nederlandse kinderen.
• Cultureel kapitaal van de ouders heeft grote invloed op de onderwijsprestaties van kinderen. Dit kapitaal verwijst specifiek naar hoe ouders culturele codes, praktijken en normen aan hun kinderen doorgeven via socialisatie. Als die culturele codes van immigrantouders (te)veel afwijken van de Nederlandse codes, ontstaan achterstanden bij de kinderen. Als de immigrantouders (te) weinig socialiseren met de directe woonomgeving, ontstaan verdere achterstanden bij de ontwikkelingsmogelijkheden van hun kinderen.
• Dit OESO-rapport toont aan dat kinderen in Nederland met een migratieachtergrond vaak uit armere gezinnen komen en daardoor op school in het nadeel zijn. Maar ook als ze uit rijkere huishoudens komen, blijven hun schoolprestaties vaak achter bij die van Nederlandse leeftijdsgenoten vanwege taalachterstand.
• De taalontwikkeling bij Nederlandse scholieren ligt ver onder het gemiddelde van de OESO-landen (zie grafiek hieronder, de oranje lijn is het OESO-gemiddelde)
• Volgens dit OESO-landenrapport voor Nederland, is 14 procent van alle schoolkinderen tot 15 jaar oud een immigrant. 67 procent van die kinderen spreekt thuis geen Nederlands waardoor ze de Nederlandse taal minder goed leren beheersen en in de klas aan taalachterstanden bij autochtone kinderen bij kunnen dragen.

Bron: OESO

Als je het totaal overziet, is het duidelijk aan welke knoppen gedraaid moet worden om het onderwijs te verbeteren en daarmee de toekomstige welvaart van Nederland veilig te stellen.

Daarvoor moet toch allereerst aan de taalvaardigheid van Nederlandse politici worden gewerkt, want die lijken onvoldoende in staat om verbale verbanden te leggen tussen de diverse vormen van informatie over dit onderwerp om daarmee effectief beleid vorm te geven.

Al vaker schreven we hier over de door de overheid georganiseerde pensioenroof. Toen bleek dat onze parlementariërs zelf niet beroofd zouden worden omdat hun pensioenen wettelijk beschermd zijn, was het accorderen van de nieuwe pensioenplannen snel gebeurd. Zeer zeker toen bleek dat er enkele miljarden uit de EU-coronapot anders niet uitgekeerd zouden gaan worden.

Complex

Het pensioenstelsel is dermate complex dat slechts weinigen weten hoe het exact in elkaar zit. Het geld dat u maandelijks afdraagt gaat naar een pensioenverzekering die vervolgens met dit geld gaat beleggen. Tegen de tijd dat u met pensioen gaat wordt het opgebouwde pensioenvermogen vervolgens uitgekeerd. Wisselt u gedurende uw loopbaan een aantal keren van pensioenbeheerder dan wordt het alweer wat complexer, u krijgt dan te maken met verschillende pensioenpotjes bij verschillende beheerders.

Iedereen wil uit de pensioenpot roven

De pensioenfondsen zijn gebonden aan strenge regels ten aanzien van de gekozen methoden om uw pensioenvermogen te beleggen. Aangezien er vele partijen geïnteresseerd zijn in de enorme pot met geld van de pensioenbeheerders, azen ook vele partijen op pensioenfondsen die willen ‘investeren’ in hun business. Het doel van de pensioenbeheerders is echter lange termijn succes, en zeker niet korte termijn succes. Toch worden pensioenbeheerders verleid tot politieke besluiten bij het uitkiezen van renderende ondernemingen. Zo is altijd de afspraak geweest dat er niet geïnvesteerd zou worden in de wapenindustrie. Als Mark Rutte vervolgens zegt dat de ‘investeringen’ in de NAVO ook ten koste mogen gaan van de pensioenen, dan bedoelt hij dat pensioenbeheerders zouden moeten ‘investeren’ in de NAVO. Investeren? Levert de NAVO dan geld op? Natuurlijk niet. Op eenzelfde leest zijn ‘investeringen’ in de groene gekte gestoeld; groen levert helemaal geen geld op aangezien we alleen maar gesubsidieerde groenprojecten kennen, zonder subsidie is ‘groen’ verliesgevend.

Banken gaan gokken met uw geld

Het nieuwe pensioenstelsel wordt ook wel het ‘casino-pensioen’ genoemd, aangezien de banken grip zullen krijgen op úw pensioen en daarmee gaan ‘gokken’ op de beurs en in allerhande projecten. Dat banken dat doen zal iedereen zich kunnen herinneren die ooit heeft meegedaan aan het loonsparen eind jaren negentig. Van alle prachtige scenario’s is helemaal niets terecht gekomen.

Invaren eerste grote hobbel

Het eerste grote probleem is echter het ‘invaren’ (hier een uitgebreide uitleg); het reeds belegde vermogen van uw pensioen zal gewaardeerd moeten worden om vervolgens ‘ingevaren’ te moeten worden in het nieuwe pensioenstelsel. En exact daar knelt het door de enorme complexiteit van het pensioenstelsel. Want als het pensioenfonds heeft geïnvesteerd in een winkelcentrum, wat is de waarde van uw stukje pensioen daarin nou exact? Dat bepalen is schier onmogelijk! En zo zal dat gelden voor vrijwel ieder pensioen. En dat u als ‘simpele’ mini-aandeelhouder in dat gigantische pensioenfonds helemaal niets in de melk te brokkelen heeft moge duidelijk zijn. En dús verwachten de mensen die het wél weten en snappen een enorme hoeveelheid rechtszaken, aangezien over de hoofden van de burgers de pensioenfondsen en banken gaan beslissen wat uw pensioen nog waard is, om het daarna ook nog eens te gaan ‘vergokken’. En dan ligt het er maar net aan op welk moment u met pensioen gaat wat ze ervan gebakken hebben. Na 40 jaar gedwongen sparen komt u er dan achter dat ze er mogelijk een puinhoop van hebben gemaakt.

Slechts enkele parlementariërs begrijpen het, terwijl er 150 over beslissen

Er zijn slechts enkele Kamerleden die begrijpen hoe het pensioenstelsel in elkaar zit, en we mogen in onze handen knijpen dat dezen zich alsnog gaan bemoeien met de reeds gesloten deal. Agnes Joseph van NSC is zo iemand, Pieter Omtzigt is zo iemand, en ook BBB begint zich te roeren. Allen willen ze een beslismoment waarop een eigenaar van een pensioen kan beslissen of zijn of haar pensioen ook daadwerkelijk ingevaren wordt of juist niet. Het moet een bewuste keuze worden, en geen gedwongen, het is tenslotte úw geld en dat wordt nog wel eens vergeten.

In een recent betoog van Agnes Joseph lijkt ze wel een roepende in de woestijn, maar feitelijk snappen slechts weinigen iets van haar betoog en treft het bovendien ook niemand van de toehoorders. Als slechts enkele parlementariërs het begrijpen, ze zelf niet geraakt worden door hun eigen beslissing en er 150 parlementariërs over gaan beslissen zouden bij iedereen alle alarmbellen moeten afgaan.

Migranten zijn onmisbaar voor onze welvaart. Asielzoekers vormen maar een klein deel van de migrantenstroom die Nederland binnenkomt. Als u luistert naar de NPO en een kwaliteitskrant als NRC leest, weet u dat er bijna niets zo mooi is als migratie. Toch jammer dat uit de rekensommen van Jan van de Beek blijkt dat er weinig van waar is.

Het is geen wonder dat progressieve opinieleiders, politici, wetenschappers en ambtenaren Jan van de Beek, wiskundige en cultureel-antropoloog, overladen met kritiek. Zeker nadat in het najaar van 2024 zijn boek Migratiemagneet Nederland verscheen, regent het verdachtmakingen en beschuldigingen over de vermeende politieke kleur van Van de Beek en zijn kwaliteiten als wetenschapper.

“Ik wil daar liever niet te lang bij stilstaan”, zegt Van de Beek, die inhoudelijk al elders op de kritiek is ingegaan. “Het debat over migratie is gepolitiseerd. Op universiteiten en in de reguliere media wordt het gedomineerd door een ideologie waarin migratie per definitie ‘goed’ is en waarin weinig ruimte is voor cijfers en statistieken. Ook niet als die van instituten komen als het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Sociaal en Cultureel Planbureau.”

Taboe

In 2010 promoveerde Van de Beek aan de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek naar het ontbreken van cijfers in de onderbouwing van het migratiebeleid. Dat onderzoek liet zien dat vooral de overtuiging, dat immigratie gunstig is voor de economie, en het taboe, om ‘extreemrechts in de kaart te spelen’, het Nederlandse beleid bepalen. Die situatie is niet veranderd.

Toch is de samenleving zelf anders over immigratie gaan denken. De wrevel en de kritiek groeien. In kranten als Volkskrant en NRC en op de universiteiten dicteert een progressieve ideologie dan wel wat mensen over migratie mogen zeggen, maar daarbuiten niet meer. “Kijk maar naar de samenstelling van de Tweede Kamer”, zegt Van de Beek.

“Tachtig procent van de Nederlandse belastingbetalers is inmiddels migratie-kritisch”, vervolgt de onderzoeker. “Dat wil niet zeggen dat die tachtig procent een hekel heeft aan migranten. Het zegt alleen dat die tachtig procent aanpassing van het beleid noodzakelijk vindt.”

Ook bij linkse belastingbetalers is de visie op migratie veranderd. In die groep is inmiddels de helft kritisch op het immigratiebeleid.

Kostenposten

De kritiek op het immigratiebeleid heeft weinig tot niets te maken met nationalistische onderbuikgevoelens, benadrukt Van de Beek. In Migratiemagneet Nederland rekent hij voor dat voortzetting van het beleid onmogelijk is.

“Jaarlijks over de afgelopen 10 jaar komen er ongeveer 240.000 migranten Nederland in”, zegt Van de Beek. “Omdat de autochtone bevolking afneemt, is de migratiestroom de belangrijkste bepalende factor in de bevolking die straks in Nederland zal wonen.”

Als er niets verandert, is dat een bevolking die de overheid steeds minder zal opleveren. Als Van de Beek kijkt naar wat de gemiddelde immigrant afdraagt aan de schatkist en wat diezelfde immigrant de schatkist kost, dan is die immigrant een verliespost voor de Nederlandse economie van meer dan een ton.

“De reden om juist met die gegevens te rekenen is niet alleen omdat het huishoudboekje van de Staat der Nederlanden belangrijk is”, licht Van de Beek toe. “Je kunt vanuit dat aspect ook uitspraken doen over andere zaken. Over criminaliteit, bijvoorbeeld. Hoe meer een groep afdraagt aan de fiscus en de schatkist oplevert, hoe geringer de criminaliteit in die groep.”

Dat is logisch. Mensen die relatief veel belasting afdragen hebben een hoger inkomen. Voor hen is criminaliteit minder aantrekkelijk.

Desastreus asielbeleid

Tussen de verschillende groepen migranten zitten grote verschillen. “De grootste problemen zitten bij de asielmigranten”, verzucht Van de Beek. “Als je de gezinshereniging in die groep meerekent, vormt asielmigratie de laatste tien jaar minstens een kwart van de bevolkingsgroei.”

Gemiddeld kost elke asielzoeker de Nederlandse samenleving  800.000 euro. Van alle asielzoekers die tussen 2005 en 2021 een verblijfsstatus kregen, had gedurende deze hele periode de helft tot driekwart een uitkering.

Sommige groepen asielzoekers doen het trouwens prima. Recente Turkse immigranten, inclusief de asielzoekers onder hen, zijn relatief hoog opgeleid. De kinderen in deze groep doen ongeveer even vaak HAVO of VWO als autochtone kinderen. “Dat is een goede voorspeller voor hoe deze groep gaat integreren en zal bijdragen aan de economie”, zegt Van de Beek.

De overweldigende meerderheid van de asielzoekers zullen echter moeizaam, gedeeltelijk of helemaal niet integreren. Ze komen vooral uit landen uit de Hoorn van Afrika zoals Somalië, Ethiopië en Eritrea, of landen uit het Midden-Oosten, zoals Syrië en Irak. “Het opleidingsniveau van de asielzoeker uit deze landen is gemiddeld nu eenmaal bijzonder laag”, verklaart Van de Beek. “Bovendien sluit de cultuur van deze mensen niet goed aan op de Nederlandse.”

Als Van de Beek het immigratiebeleid zou mogen veranderen, zou hij als eerste het recht op asiel beperken tot Europeanen. “Aan Oekraïners en Moldaviërs hebben we onze handen meer dan vol”, zegt hij.

Arbeidsmigranten

Ook over de huidige arbeidsmigratie maakt Van de Beek zich zorgen. “Met arbeidsmigranten uit westerse landen gaat het prima”, zegt hij. “Dat geldt ook voor Japanners, Zuid-Koreanen en Zuid-Afrikanen. Deze hoogopgeleide mensen integreren goed en dragen bij aan de schatkist. Maar er gaat wel iets mis met arbeidsmigranten uit de periferie van Europa.”

Die groep verricht laaggeschoold en slecht betaald werk. Ze plukken bijvoorbeeld rozen en tomaten in kassen of werken in de distributiecentra die in Nederland als paddenstoelen uit de grond schieten. “Het inkomen van deze groep is zo laag dat de schatkist er niets wijzer van wordt. Door ons systeem van voorzieningen en toeslagen kosten deze arbeidsmigranten gedurende hun levensloop uiteindelijk meer geld dan ze uiteindelijk opleveren. Dergelijke laaggeschoolde arbeidsmigratie maakt Nederland grosso modo armer en minder productief.”

Met strikte regelgeving zou de Nederlandse overheid deze vorm van migratie zover als maar mogelijk is moeten terugdringen, vindt Van de Beek. “Het werk dat deze groep doet, zou prima door robots gedaan kunnen worden”, zegt hij. “Werkgevers zien daarvan af als de arbeid zo bespottelijk goedkoop is. Maar zo rem je natuurlijk wel de innovatie. Bovendien drukken deze goedkope arbeidskrachten het loon dat mensen aan de onderkant van de samenleving verdienen.” Daar zitten trouwens opvallend veel mensen met een migratieachtergrond bij.

Paradox

Dat betekent dat juist de progressieve groep die zich in het migratiedebat voorstaat op zijn menslievendheid, de onderkant van Nederland verandert in een economische hel van armoede en sociale ontwrichting en marginaliteit. “Het is paradoxaal”, besluit Van de Beek. Maar je kunt het ook wel cynisch noemen.