Wie zijn er nu schizofreen, de leiders of de bevolking?

Op 28 juni demonstreerden honderden bezorgde Haarlemmers tegen het omstreden azc in hun stad. Het opvangcentrum komt pal naast een kinderdagverblijf, op steenworp afstand van twee basisscholen en in dezelfde straat als een woonvoorziening voor ouderen. Het pand is niet geschikt voor de driehonderdveertig jonge Afrikaanse mannen die er in opgevangen moeten worden, en tot overmaat van ramp gingen de burgemeester en het COA ook nog eens onrechtmatig te werk en vertelden leugens over de aankoop en de waarde van het pand.

Miljoenen aan belastinggeld werden over de balk gesmeten, de zorgen van de buurt worden weggewuifd en de inwoners monddood gemaakt. Wybren van Haga, partijleider van Belang van Nederland, legde alles bloot. Op de demonstratie is hij duidelijk: we zijn niet tegen mensen, we zijn tegen slecht beleid en tegen het onveilig maken van onze leefomgeving. Want dit is inhumaan: zowel voor de Haarlemmers als voor de asielzoekers.

Er blijkt een relatie te bestaan tussen de hoogte van woonlasten – koop en huur – en het krijgen van kinderen. Dat toont CBS-onderzoek dat op 26 mei 2025 werd gepubliceerd. Hoe dat zit en welke (Europese) factoren van invloed op die hoge huizenprijzen zijn, bespreken we in dit artikel.

Het CBS-onderzoek van mei 2025

In regio’s met dure huizen krijgen vrouwen gemiddeld minder vaak een kind dan in goedkopere regio’s. Dat geldt vooral voor huurders. Vrouwen die de stap naar een koopwoning in dure regio’s niet kunnen maken, stellen het krijgen van kinderen ook nog eens vaker uit. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het CBS en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).

Kinderwens en woonsituatie hangen met elkaar samen: veel mensen willen pas een kind (erbij) krijgen als ze een geschikte woning hebben. Sinds 2010 daalt in Nederland het aantal geboorten per vrouw, terwijl de huizenprijzen vanaf 2014 sterk zijn gestegen.

Ergo: hoge huizenprijzen zijn bijzonder slecht voor de autochtone groei van Nederland.

Ontwikkeling aantal geboortes versus aantal immigranten

Er lijkt ook een relatie te bestaan tussen het aantal nieuw geborenen en de toestroom van immigranten (asielzoekers en arbeidsmigranten). Dat blijkt uit dit (wat gedateerde) rapport. Dat heeft uiteraard minder met de huizenprijzen te maken, maar meer met de demografische ontwikkelingen in ons land.

Vanaf 2010 zien we aanmerkelijk minder autochtone geboorten, maar wel een dramatische stijging van het aantal asielzoekers en arbeidsmigranten. Alleen het aantal nieuwe  asielzoekers ging van 13.000 in 2010, naar bijna 60.000 in 2015!

Voor heel Europa ging het aantal asielzoekers van 184.000 in 2010 (mondiale crisis) naar een ongehoorde 1.216.000 in 2015 (einde mondiale crisis en stijgende welvaart).

Die gestegen huizenprijzen hebben onder andere te maken met de gestegen welvaart in het Westen sinds het einde van de financiële crisis in 2015. Dus: stijgende welvaart = stijgende huizenprijzen = afnemend aantal geboortes + stijgend aantal asielzoekers en arbeidsmigranten.

Grote verschillen per regio en betreft het huur of koop

Binnen Nederland zijn er grote verschillen in huizenprijzen. Zo was de gemiddelde verkoopprijs van een huis in het eerste kwartaal van 2023 in de regio Groot-Amsterdam 545.000 euro en in Zuid-Limburg 311.000 euro.

Vrouwen die huren krijgen minder vaak een kind als de regio duurder is – vrouwen met een koophuis juist vaker. Zo krijgen vrouwen die huren 8,4 procent minder vaak een kind in gebieden met een gemiddelde huizenprijs van 450.000 euro dan in gebieden met een gemiddelde huizenprijs van 200.000 euro. Vrouwen met een koophuis krijgen in dat geval juist 5,1 procent vaker een kind.

Blijkbaar zijn vrouwen in dure koopwoningen zekerder van hun toekomst als moeder, dan vrouwen in goedkopere koopwoningen, of huurwoningen.

Ongelijke kansen op gezinsvorming tussen huurders en kopers

Huurders worden op de woningmarkt meer belemmerd dan kopers in het vervullen van een kinderwens. Dit behoort bij uitkomsten uit eerder onderzoek van het CBS: vrouwen zonder startkwalificatie, met een flexibel contract of met een laag inkomen krijgen steeds minder vaak een kind. Deze eerdere studies en het nieuwe onderzoek van CBS en NIDI wijzen er allemaal op dat voor vrouwen in dergelijke situaties – die vaak samen voorkomen – de mogelijkheid om een gezin te stichten achterblijft.

Aantal koopwoningen moet omhoog en de prijzen moeten omlaag

Als je de CBS-studies volgt, moet het aantal koopwoningen omhoog en de prijs daarvan omlaag, willen we meer geboorten in ons land kunnen realiseren. Om dat te verwezenlijken, moeten een aantal factoren beïnvloed worden zoals de hoogte van inflatie en rente, maar wellicht ook de aftrekbaarheid van rentelasten bij een koopwoning.

En bij deze zaken lopen we tegen het negatieve beleid van de EU en de ECB aan, waarover verderop meer.

Mislukte plannen woningmarkt Hugo de Jonge

Meervoudig mislukt minister Hugo de Jonge had verschillende plannen voor de woningmarkt, gericht op het inlopen van het woningtekort en het betaalbaar maken van woningen. Hij wilde meer woningen bouwen, met name in het middensegment. Daarnaast heeft hij plannen voor huurprijsbescherming en de Wet betaalbare huur geïntroduceerd.

De plannen van minister De Jonge om ook huren in de vrije sector aan banden te leggen resulteerden echter in een bouwstop – vooral in het middensegment, waar juist veel huizen nodig zijn. En zo werd de woningcrisis nog groter, aldus dit artikel.

Beleggers trekken hun handen van de woningmarkt af door de grote onzekerheid over de nieuwe regelgeving en het feit dat de lagere huren – in combinatie met de oplopende bouwkosten, bouwvoorschriften en alle EU-regelgeving – het financieel onhaalbaar maken om nog te investeren. Gevolg: er worden structureel te weinig nieuwe woningen gebouwd, en dat terwijl Nederland zit te springen om huizen.

De Jonge leek het goed te bedoelen met zijn aanpak, maar vergat het financiële plaatje voor investeerders te maken. En dat is heel simpel: als je huren in de vrije sector aan banden legt, terwijl de bouw- en vergunningskosten omhoog gaan, is het voor investeerders niet meer aantrekkelijk om onroerend goed te kopen.

De veroorzakers van deze ellende bevinden zich op Europees niveau: de EU en de ECB.

De EU verknoeit de Nederlandse woningmarkt met stikstofregels

De stikstofregels van de EU hebben een grote negatieve invloed op de nieuwbouwmarkt, met name op de kosten en haalbaarheid van bouwprojecten. Steeds strengere eisen voor stikstofuitstoot leiden tot extra kosten en vertragingen.

In 2022 werd dit extra duidelijk toen de EU vrijstelling voor tijdens de bouw vrijkomende stikstof werd afgeschaft.

De EU blijkt vanaf 2022 een van de grootste veroorzakers van het nijpende tekort aan woningen in Nederland.

De ECB verknoeit de Nederlandse woningmarkt met monetair (wan-)beleid

Een tweede grootste speler die onze nationale woningmarkt al jarenlang verziekt, is de Europese Centrale Bank (ECB).

In de hele eurozone explodeerden de huizenprijzen sinds de ECB geld bij ging drukken en de rente naar nul verlaagde. In het afgelopen decennium zijn de huizenprijzen in grote Europese steden enorm gestegen, veel sneller dan de inkomensgroei. De ECB is daar een grote schuldige aan. Dat is de conclusie van dit onderzoek.

Overal in de EU stegen de huizenprijzen harder dan de eveneens schrikbarende inflatie, volgens deze studie. De betaalbaarheidskloof is zo groot geworden dat het bezitten of huren van een huis inmiddels voor miljoenen Europeanen onbereikbaar is.

Als je alle effecten van ECB-beleid op de Nederlandse woningmarkt wil overzien, lees dan mijn eerdere artikel hierover.

De conclusies zijn duidelijk: het aantal geboorten in Nederland is – mede door de huizencrisis – schrikbarend afgenomen. De oorzaken van die huizencrisis in Nederland liggen vooral op Europees niveau; bij de Europese Commissie en de ECB.

Hoog tijd om uit de politieke unie te stappen.

Door internationale conflicten is het aantal asielaanvragen in Nederland toegenomen. Om aan deze groeiende behoefte te voldoen, is het aantal asielzoekerscentra (azc’s) in Nederland fors gegroeid. In 2024 ging het al om 81 nieuwe azc’s, oftewel een stijging van bijna 30 procent (!) in één jaar, ondanks het regeerprogramma van het nieuwe kabinet. Daarbij wordt het recht op inspraak van de lokale bevolking vaak genegeerd. Dit alles raakt direct aan het dagelijks leven van lokale gemeenschappen waar die uitbreidingen plaatsvinden. Veel mensen hebben het gevoel niet serieus te zijn genomen en voelen zich bedonderd.

Toename van azc’s: de schrikbarende cijfers

Sinds 2021 kampt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) met een structureel tekort aan opvangplekken. Dit leidde onder andere tot overvolle centra, zoals het veelbesproken Ter Apel. Het aantal mensen in de asielopvang van het COA groeide in de periode tot 1 januari 2025 aan tot 88.500. Daarvan zijn er 26.000 statushouders die nog geen woning kregen toegewezen, vanwege de groeiende woningnood in ons land.

Om de druk te verlichten, werden noodopvanglocaties ingericht, tijdelijke azc’s geopend, en bestaande locaties uitgebreid. In veel gevallen gebeurde dit in samenwerking met gemeenten, die onder toenemende druk van het Rijk staan om bij te dragen aan de opvangcapaciteit.

In de loop van 2024 groeide het aantal asiel-opvanglocaties maar liefst van 291 naar 372. Dat blijkt uit de meest recente gegevens van het COA. Vooral het aantal noodopvanglocaties is gegroeid. Inmiddels worden er in 197 gemeenten asielzoekers opgevangen, ten opzichte van 152 een jaar eerder.

Inmiddels heeft 85 procent van de gemeenten een asielzoekerscentrum, of zijn er plannen voor, aldus onderzoek van RTL.

Maatschappelijke en sociale impact op lokale gemeenschappen

De komst van een azc in een gemeente roept uiteenlopende reacties op. In de meeste gevallen leidt de vestiging ervan tot zorgen over leefbaarheid, criminaliteit, veiligheid en druk op bestaande voorzieningen. Ondanks de ingrijpende effecten van de komst van een azc, blijkt uit onderzoek dat in 2015 al 69 procent van de Nederlanders geen gelegenheid tot inspraak kreeg bij een gemeentelijk besluit tot het plaatsen van een azc.

Ondanks alle ophef over nieuwe azc’s sinds 2015, blijft de overheid vasthouden aan het plaatsen van nieuwe centra zonder consultatie van de eigen bevolking. Mensen voelen zich vaak bedonderd door de gemeente waarin ze leven. Azc’s worden overal in Nederland mensen ‘door de strot geduwd’ zonder een fatsoenlijk democratisch inspraakproces!

Recente voorbeelden van schendingen van elementaire burgerrechten vonden plaats in deze gemeenten:

• Nijkerkerkerveen
• Budel
• Gooise Meren
• Aalten

Verwoesting van sociale cohesie in de leefgemeenschap

De aanwezigheid van een azc kan een beroep doen op de sociale samenhang. Soms ontstaan spanningen, zeker als communicatie en voorbereiding door desbetreffende gemeente tekortschieten zoals de hierboven genoemde voorbeelden.

In 2016 bracht de Universiteit van Utrecht deze studie uit naar de vraag of een leefbare buurt behouden kan blijven als daar een asielzoekerscentrum in – of naast – wordt gevestigd.

Het rapport schrijft onder andere:

“De aankondiging van een nog te openen azc heeft meer dan eens geresulteerd in protesten vanuit de gemeenschap uit de directe omgeving van de nieuwe azc locatie.”

“Mensen zullen over het algemeen alleen in actie komen wanneer de azc-locatie binnen hun eigen leefomgeving valt. Dit is een duidelijk voorbeeld van het Not in my backyard of NIMBY-principe”.

“Het woongenot wordt na de komst van een azc mogelijk aangetast door een vermindering van de privacy, meer drukte op straat, een verslechterde reputatie en meer criminaliteit (Theebe, 2002). Een ander genoemd argument bij de protesten tegen de komst van een azc in de buurt is de waardedaling van de woningen rondom het azc.”

Objectief gezien veranderen bij de vestiging van een azc de samenstelling en het inwonersaantal van de buurt; subjectief gezien kan de komst van een azc een rol spelen in de waardering van bewoners over kenmerken van de eigen buurt, zoals het veiligheidsgevoel en de ervaren overlast. Dat kan  –  zeker in wijken met huurwoningen – leiden tot een versneld vertrek van de oorspronkelijke bewoners waardoor de sociale cohesie in de wijk verwoest wordt.

Gaat het om een buurt met veel koopwoningen, dan vertrekken de oorspronkelijke bewoners minder snel omdat  –  vooral in dunbevolkte gebieden – de huizenprijzen fors dalen nadat er een azc is gevestigd en mensen dus hun vermogen zien verdampen door de komst van een azc.

Druk op gemeentelijke voorzieningen en ontwikkeling van schoolkinderen

Lokale gemeenschappen maken zich regelmatig zorgen over de druk op scholen, huisartsen en openbare diensten. Vooral kleinere gemeenten kunnen moeite hebben om op korte termijn voldoende capaciteit te organiseren.

Alleen als een groot azc wordt gevestigd – met minimaal 300 asielzoekers – blijkt die vrees minder terecht. Zo is de gemeente Aalten van plan zo’n groot centrum toe te laten omdat dan het COA ook eigen voorzieningen mee financiert waardoor de lokale druk op die voorzieningen niet toeneemt.

Het effect van de komst van asielzoekers op de kwaliteit van het onderwijs is een beladen onderwerp. Uit alle onderzoeken blijkt Nederlands onderwijs het snelst achteruit te zijn gelopen op het gebied van (Nederlandse) taalbeheersing, taalvaardigheid en het hieraan verbonden taalkundig redeneervermogen. Een onderzoek van de Universiteit van Leiden legt de duidelijke link met immigratie.

De plannen van het huidige kabinet versus die van de EU

Een belangrijke reden om voor de huidige coalitie te stemmen, waren de plannen om de asielinstroom fors te beperken en de gevreesde Spreidingswet weer af te schaffen. Wat minister Marjolein Faber betreft had dat al eind 2024 gebeurd moeten zijn.

Helaas! Naar nu blijkt, zal de wet pas in de loop van 2026 worden afgeschaft. Ondertussen meldt RTL Nieuws dat de Spreidingswet effect heeft: “grootste deel gemeenten heeft plannen asielopvang”.

Nederland mag geen asielstop invoeren volgens het asielrecht van de EU. Ook het meest recente verzoek van minister Faber voor een opt-out voor het Nederlandse asielbeleid  belandde in de prullenbak van Brussel, nadat de Europese Commissie het verzoek van de Nederlandse regering had afgewezen. Volgens de Europese Commissie zou voor een opt-out een (migratie)verdragswijziging nodig zijn en daartoe is Brussel niet bereid.

Kortom; de huidige asielzoekersproblematiek, de explosieve groei van het aantal azc’s en de maatschappelijke ontwrichting van ons land zal niet wijzigen zolang Nederland lid van de EU blijft!

Tot slot; wil je weten of er ook in jouw gemeente nieuwe plannen voor een azc worden ontwikkeld krachtens de Spreidingswet, kijk dan even hier en zoek de naam van jouw gemeente in de lijst.