De kramp waarin de media nu verkeert is van een bedenkelijk niveau

Knikkende knieën bij de publieke omroepen en zogenaamde mainstream media. Wat is het geval? Bij een documentaire over Trump van de ‘gerenommeerde’ BBC zijn stukjes beeld en geluid dusdanig aan elkaar geplakt alsof het lijkt dat Trump op 6 januari 2021 opgeroepen zou hebben het Capitool te bestormen. Dit media-frame, als zou Trump daartoe opgeroepen hebben, gaat al jaren rond in de mainstream media, maar kon nooit bewezen worden. Dankzij de BBC nu wel, alleen was daarvoor ordinair knip- en plakwerk nodig door twee fragmenten met een tussenliggende tijd van 54 minuten aan elkaar te plakken. En nu is de BBC door de mand gevallen…

Topfiguren BBC afgetreden

Twee topfiguren van de BBC-directie zijn inmiddels afgetreden. Dat staat haaks op wat op dit moment de Nederlandse mainstream media er bijvoorbeeld bij Jinek nog van proberen te maken: een klein foutje, want Trump is de grote leugenaar. Bij een klein foutje treed je niet af toch? De BBC zelf noemt het een “beoordelingsfout”. Damage control bij de publieken…

De NOS verschilt niet van de BBC

Het doet sterk denken aan het NOS-fragment met Poetin waarbij ook door listig knip- en plakwerk een totaal ander beeld werd geschapen. Of tijdens de coronademonstraties op 3 januari 2020, waarbij de NOS fors de plank missloeg bij het decimeren van het grote aantal demonstranten. Of bij het knip- en plakwerk bij Charlie Kirk door de NOS. Of de beelden van de NOS waarbij Chinezen uit het niets dood neervielen door corona en de bevolking de gordijnen injoeg. Geen enkele journalist die zich afvroeg of dat wel mogelijk was met dat ene virus. Of is een heel zwartboek over de NOS nodig om u te overtuigen van het feit dat de journalistiek al jaren morsdood is en slechts een propagandakanaal is van eenzijdig geïnformeerde journalisten, de overheid en de geheime diensten om onze geesten te sturen?

Damage control bij de publieken

Reken maar dat de redacties van de publieken alles in het werk zullen stellen om een nieuwe frame te bedenken. Zoiets als “rechts neemt BBC de maat” of “klein montagefoutje heeft grote gevolgen”. De mainstream media zijn al jarenlang de steunpilaren van de politiek en de geheime diensten en er zal hen alles aan gelegen zijn deze smet op het blazoen tot iets pietluttigs te framen.

Overheden en geheime diensten sturen media aan

Denkt u dat in het Sinterklaas-journaal ‘vanzelf’ militairen in beeld komen? Natuurlijk niet! De mainstream media denken nog altijd in het tijdperk van ‘Der Stürmer’ te leven, waarbij eenzijdig nieuws de bevolking moest sturen. Gelukkig lukt dat steeds moeilijker, er is meer dan voldoende onafhankelijk nieuws te vinden op internet dat het tegendeel of een ander beeld laat zien, vandaar de armoedige poging dit te reguleren vanuit de EU om zogenaamd ‘nepnieuws’ te bestrijden. Nepnieuws is nieuws dat niet strookt met de ideeën van de overheid, maar is nog lang niet nieuws dat niet waar hoeft te zijn. Zodra u dat in de gaten krijgt, zult u snappen dat de BBC openlijk in haar eigen val is gelopen en dat u bij voortduring naar gemanipuleerd nieuws kijkt bij de publieken.

De NOS, onderdeel van de publieke omroep waarin we als bevolking jaarlijks bijna 1 miljard euro aan gemeenschapsgeld in pompen, heeft erg veel moeite om feiten en fictie uit elkaar te houden. En dat terwijl men bij de NOS prat gaat op ‘evenwichtige journalistiek’. Twee voorbeelden van afgelopen week:

Moord op Charlie Kirk

In het NOS Journaal in Makkelijke Taal van 11 september wordt gezegd dat Kirk alle zwarte vrouwen dom noemde, een pertinente leugen en ook nooit zo gezegd door Kirk. Het is ook geen ‘slip of the tongue’ maar regelrechte framing met als doel Kirk weg te kunnen zetten als een racist. Dat laatste zeggen ze bij de NOS nog net niet. Na veel protesten komt er juist geen rectificatie in het NOS-journaal, de plek waar het ook gezegd is, nee, er komt een ‘herstelrubriek’ ergens op een onvindbare webpagina. In deze ‘herstelrubriek’ wordt bovendien nog verder geframed door de NOS, want ook dat heeft Kirk niet gezegd. Kirk herhaalde de woorden van de vier dames zélf dat hun kleurtje hen had geholpen op deze positie terecht te komen. Ook de zelfgekozen NOS-classificatie ‘te kort door de bocht’ wekt de indruk dat de boodschap wel zou kloppen, maar de verwoording wat onhandig was.

Protesten London

Over de protesten in London (Unite the Kingdom) wordt wederom een walgelijk sausje framing gegoten. In de kop is er sprake van ‘meer dan 100.000 demonstranten’. Dat is al best veel, maar in werkelijkheid waren er 500.000 tot een miljoen mensen op de been, iets van een geheel andere dimensie dus. In de eerste alinea is nog sprake van een ‘anti-immigratieprotest’, in de tweede alinea is er al sprake van ‘de grootste radicaal rechtse demonstratie’, waarmee iedereen die zich zorgen maakt over de aanhoudende stortvloed aan immigranten weggezet wordt als ‘radicaal-rechts’. Vervolgens is er vooral aandacht voor de inzet van de politie, enkele uitspraken van organisator Robinson die eerst in het artikel al is weggezet als de man die de landelijke rellen in de zomer ‘verder aanwakkerde’.

Waarom nu werkelijk 500.000 mensen (er zijn zelfs schattingen van 3 miljoen) op de been komen om hun onvrede te uitten verdiend nauwelijks aandacht in het artikel, terwijl dat de inhoud van het artikel had moeten zijn. Wat moet blijven hangen is ‘extreem-rechts’, ‘politie-inzet’ en ‘racistische demonstraties’. Een treffende quote van Robinson wordt overigens wél gepubliceerd: “Zij hebben ons 20 jaar de mond gesnoerd met labels. Racisten, islamofoben, extreemrechts. Deze labels werken niet meer”.

Exact deze laatste quote is datgene wat de NOS nog altijd voorafgaand aan ieder artikel verzuimt te vermelden om de indruk te wekken onafhankelijke journalistiek te bezigen. Bijna 1 miljard euro voor goedkope framing met als doel mensen tegen elkaar op te zetten is namelijk nogal duur, tenzij dat het doel is uiteraard.

De Europese Commissie heeft onlangs de European Media Freedom Act (EMFA) aangekondigd. Officieel is het doel van deze wet: de persvrijheid versterken en burgers beter beschermen tegen desinformatie. Toch zijn er vanuit verschillende hoeken zorgen geuit dat de wet juist een tegenovergesteld effect zou kunnen hebben.

Nieuwe regels naast bestaande codes

Al decennialang bestaat er al een journalistieke gedragscode, de Code van Bordeaux, die als richtlijn dient voor objectieve verslaggeving. Toch zien we in de praktijk dat media regelmatig een eigen interpretatie geven van wat “publiek belang” is. Denk bijvoorbeeld aan uiteenlopende berichtgeving over klimaat, gezondheidszorg of geopolitiek.

Mogelijke belangenverstrengeling

Een punt van kritiek is dat grote mediabedrijven nauwe banden hebben met zowel overheden als financiële instellingen. Als een uitgever bijvoorbeeld kan rekenen op Europese leningen of subsidies, is de vraag gerechtvaardigd in hoeverre dat onafhankelijkheid beïnvloedt.

Nieuwe bevoegdheden

De EMFA bevat bepalingen die het mogelijk maken om journalisten te monitoren wanneer het “publiek belang” dat vereist. Voorstanders zien dit als bescherming tegen misbruik of buitenlandse inmenging. Critici vrezen echter dat dit ruimte laat voor interpretatie, waardoor kritische stemmen onder druk kunnen komen te staan.

Impact op de vrije pers

Waar de ene kant stelt dat de wet een versterking van de democratie betekent, ziet de andere kant risico’s voor pluriforme berichtgeving. Wat als onderwerpen als digitale valuta of klimaatbeleid straks alleen nog door een officiële bril mogen worden besproken? Zouden onafhankelijke media dan nog dezelfde ruimte krijgen?

Digitale platforms en bereik

Veel gebruikers merken dat op sociale media bepaalde berichten minder bereik krijgen, bijvoorbeeld door algoritmische filtering of “gevoelige woorden”-controles. Het is vaak lastig te bepalen of dit door de platformen zelf komt of door Europese regelgeving. Maar duidelijk is wel dat alternatieve media zich steeds vaker beperkt voelen in hun online aanwezigheid.

De kernvraag

Vrije pers is altijd een hoeksteen geweest van democratische samenlevingen. De cruciale vraag is dus: hoe vinden we de balans tussen bescherming tegen misinformatie en het garanderen van echte persvrijheid?