De Puinhopen van Rutte

Mark Rutte lijkt op weg naar zijn volgende grote uitdaging; secretaris-generaal van de NAVO of voorzitter van de Europese Commissie. Rutte is razend populair in de VS en in de EU. Daar heeft hij ook hard aan gewerkt. Maar ten koste van wat? Ten koste van Nederland! Zowel maatschappelijk als economisch. En dan gaan we het hier niet weer hebben over de toeslagenaffaire, het Groninger gasveld, de huizencrisis, de stikstofcrisis, of over hoe Nederland onder de lockdowns heeft geleden. Dit artikel gaat over hoe Rutte de toekomst van de Nederlandse economie en welvaart heeft afgebroken. Misschien wel ten behoeve van persoonlijk gewin.

 Populair in de VS

Nadat president Donald Trump in 2019 had gezegd dat de relatie tussen de VS en Nederland ‘nooit beter’ is geweest dan nu, greep Rutte zijn kans tijdens het toenmalige staatsbezoek. Amerikanen mogen blij zijn met het Nederlandse bedrijfsleven, was zijn boodschap. Zij zijn namelijk goed voor 800.000 banen in de VS. En passant voegde Rutte eraan toe dat de VS op hun beurt ‘slechts’ goed zijn voor 250.000 banen in Nederland. “We’ll work on that”, zei Trump.

Tijdens zijn bezoek aan de VS op 17 januari 2023  beloofde Rutte aan president Biden twee zaken die van groot belang zijn voor de VS, maar zeker niet in het belang van Nederland. Allereerst het leveren van moderne tanks aan Oekraïne, evenals een veel groter aantal leveringen van wapens aan dat land dan de gemiddelde EU-lidstaat.

Als toegift beloofde Rutte het aan banden leggen van de export naar China van de, voor de Chinese economie zo belangrijke chiptechnologie van ASML. Daardoor zou de omzet van ASML met 15 procent lager uit kunnen vallen, en dat in een tijd dat de VS steeds meer Europese bedrijven naar de VS lokt met de bijna 500 miljard dollar aan subsidies voor producenten van duurzame energie uit de Inflation Reduction Act van 2022.

Sinterklaas kan niet in de schaduw van Rutte staan.

 Populair in de EU

Bij de start van zijn premierschap was Rutte (in lijn met de koers van de toenmalige VVD) uiterst kritisch over de EU, zo is te lezen in een Volkskrant artikel van 10 juli 2023. Maar in 2016 maakte Rutte al een stevige draai in zijn visie op de EU aldus Elseviers Weekblad. Ondanks de onenigheid tussen de lidstaten over de te volgen koers, zei Mark Rutte in september 2016 opeens ‘enorme ambities’ met de Europese Unie te hebben. Hij gaf aan te kiezen voor de Duitse EU agenda van Angela Merkel door zich te richten op verbeterde economische samenwerking en een succesvol immigratiebeleid. “Daar hebben namelijk alle landen belang bij”, aldus Rutte in het genoemde artikel. Hoe het sindsdien met de immigratie in ons land is verlopen, is bekend.

Op 2 juli 2019 werd uiteindelijk Renew Europe opgericht. Daarin zitten vanuit ons land parlementariërs van de VVD en D66 samen. “Nu de democratie in delen van Europa wordt bedreigd, is het voor Renew Europe belangrijker dan ooit om onze vrijheid te verdedigen. Het is onze missie om Europa te vernieuwen”, aldus de website van VVD Europa. Die vernieuwingen staan beschreven op de website van Renew Europe. Hier staat ook wat de doelen van deze fractie binnen het Europarlement onder andere zijn:

• Het leiding geven aan de digitale transitie binnen de EU (digitaal paspoort, verder aanscherpen van de Digital Services Act, actief bestrijden van desinformatie)
• Het bestrijden van klimaatverandering

Niet erg VVD oude stijl.

Diepte analyse van het Rutte beleid door de Europese Commissie

In het jaar 2022 maakte de Nederlandse regering het vanuit EU-optiek zo bont, dat de Europese Commissie besloot tot een ‘ In-Depth Review 2023’. Een in-depth review wordt alleen uitgevoerd als een EU-lidstaat fors macro economisch afwijkt van de door de EU gewenste prestaties, dat daardoor economische onevenwichtigheden binnen de EU worden gecreëerd.

De Europese Commissie vindt dat de Nederlandse economie op de volgende punten moet worden bijgestuurd:

1. Nederland exporteert veel meer dan het importeert, daarnaast sparen de Nederlandse burgers veel te veel. Dat resulteert in een overschot op de Nederlandse betalingsbalans van gemiddeld 8,8 procent over de periode 2020-2022 (gegevens DNB) tegenover 2,8 procent gemiddeld in de EU. De Nederlandse regering moet dus stimuleren dat huishoudens meer spaargeld gaan uitgeven en er meer wordt geïmporteerd dan nu het geval is. Dat zal de economie van andere EU-landen ten goede komen.
2. De privé schulden in Nederland van zowel huishoudens als bedrijven zijn veel te hoog ten opzichte van het EU gemiddelde. Die schuld is maar liefst 215 procent van het bruto nationaal product (bnp) in Nederland ten opzichte van gemiddeld 85 procent in de EU. Dus terwijl de Nederlanders meer sparen dan andere Europeanen, hebben ze ook een veel hogere schuld. Dat laatste komt door de exorbitante hypotheekleningen voor huizen. Bijna nergens in de EU is het toegestaan om 100 procent schuld op de aankoop van een woning te hebben. In Hongarije mag bijvoorbeeld hoogstens 50 procent van de aankoopsom van een woning worden geleend, de rest moet je zelf financieren. Privé schulden van burgers en bedrijven moeten dus naar beneden, bijvoorbeeld door verlagen van de kredietverlening vanuit banken en afschaffen hypotheekrente aftrek.
3. Het Nederlands bedrijfsleven investeert veel minder in de aanschaf van nieuwe productiemiddelen dan het EU gemiddelde. Bruto-investeringen in vaste activa waren zo’n 17 procent in Nederlandse bedrijven tegenover gemiddeld 23 procent in andere EU-landen (2022). Die lagere investeringen gaan ten koste van de groei in Europa en van de Nederlandse economie en werkgelegenheid op termijn.
4. Het aantal bouwvergunningen is sinds 2021 dramatisch afgenomen in Nederland ten gevolge van de stikstofproblematiek (-/-22 procent). Dat gaat ten koste van de Nederlandse groei en woningenaanbod. Daarom moet door de regering meer tempo worden gezet achter stikstof verlagende maatregelen zoals uitkoop agrarische bedrijven en terugdringen aantal transportbewegingen door hogere belastingen op vervoer.
5. Veel meer Nederlandse bedrijven dan voor 2022 gedacht, zijn in buitenlandse handen. Ongeveer 31 procent van het Nederlandse bnp wordt gegeneerd bij bedrijven waarvan de aandelen in buitenlandse handen zijn, aldus het CBS.

De winsten van die bedrijven worden overgemaakt naar de buitenlandse hoofdkantoren en leiden dus niet tot Nederlandse belastingheffing, noch tot investeringen in Nederland. Dat gaat ten laste van toekomstige Nederlandse welvaart. Bovendien moeten Nederlandse burgers en mkb het gegroeide tekort aan belastingopbrengsten door bedrijven compenseren door hogere vennootschaps-, vermogens- en inkomstenbelastingen.

6. De huizenprijzen en de huizenschulden in Nederland zijn excessief hoog ten opzichte van de rest van de EU. Dat komt goeddeels door het Nederlandse belastingsysteem dat fiscale hypotheekrente aftrek in het leven heeft geroepen. Die aftrek moet zo spoedig mogelijk afgebouwd worden waardoor huizenprijzen zullen dalen, alsook de schuld op huizen.
7. Het Nederlandse stikstofbeleid is een mislukking tot dusver waardoor de plannen voor de bouw van 900.000 nieuwe woningen tot 2023 niet gehaald dreigen te worden. De regering moet harder doorpakken bij de stikstofreductie, met name in de landbouw en veeteelt.

Het is allemaal terug te lezen in dit document.

De puinhopen van Rutte zijn ongekend. Een deel daarvan is bekend en in de inleiding van dit artikel genoemd. De economische puinhopen die door Rutte cum suis werden gecreëerd, zijn nauwelijks belicht, maar gaan we de komende jaren merken. Van beleid of visie op dit gebied is namelijk geen sprake geweest.

Maar hopen dat een volgend kabinet hier wel rekening mee houdt.