Strijd om stikstofruimte losgebarsten

Diverse Nederlandse media trapten op 07 oktober 2025 in de val die de klimaatactivistische denktank Ember voor ze heeft geplaatst. Honderdduizenden Nederlanders lezen daardoor ten onrechte dat zon en wind wereldwijd meer stroom genereren dan steenkool.

Groot nieuws verleden week bij de NOS, de website kopt: “Voor het eerst wereldwijd meer elektriciteit uit zon en wind dan uit steenkool”. De Volkskrant (zowel online als op papier) en de Telegraaf brachten het nieuws ook. Wat is er precies aan de hand en hoe konden de media de plank zo mis slaan?

Bron van het nieuws is een nieuw rapport van Ember. Wie of wat is Ember? Het is naar eigen zeggen een denktank zonder winstoogmerk (een non-profit). Ze specialiseren zich in data-analyses van de wereldwijde elektriciteitsmarkt. Klinkt goed! Wat hebben ze deze keer te melden? Ze publiceerden een analyse over de wereldwijde elektriciteitsproductie in de eerste helft van 2025. Dit is het intro van hun rapport: “Solar and wind met and exceeded all demand growth in the first half of 2025, leading to renewables overtaking coal for the first time and fossil generation falling slightly.” Wat staat hier precies? Zon en wind groeiden sterker dan de vraag naar stroom in de eerste helft van 2025.

Dat is op zichzelf wel interessant nieuws en wordt ondersteund met de volgende grafiek:

Zon en wind waren goed voor 109 procent van de groei. Kernenergie groeide ook licht, waterkracht en fossiel krompen iets. Maar dan het tweede deel van de intro, hier vet gemaakt: “Solar and wind met and exceeded all demand growth in the first half of 2025, leading to renewables overtaking coal for the first time and fossil generation falling slightly.”

Dit wordt even verderop de pagina ondersteund met de volgende afbeelding:

Geen speld tussen te krijgen, zo lijkt het. De groene lijn (renewables) is de zwarte van steenkool voorbij. Maar wacht even, renewables, wat valt daar allemaal onder? Zon en wind uiteraard. Maar ook waterkracht en biomassa! Ember heeft journalisten handig op het verkeerde been gezet door in één zin eerst te spreken van “zon en wind” en meteen daarna “renewables” te schrijven, daarmee suggererend dat dat hetzelfde is. “Solar and wind met and exceeded all demand growth in the first half of 2025, leading to renewables overtaking coal for the first time and fossil generation falling slightly.”

Het is begrijpelijk dat journalisten hier ingetrapt zijn. De formulering van Ember is heel doortrapt, zeker met het verbindende werkwoord “leading to”. Waterkracht (hydro) is volgens het rapport goed voor 14 procent. Ook bio-energie is goed voor een paar procent. Alleen zon en wind zouden dus ruim beneden de zwarte lijn van steenkool vallen. Een en ander is beter te zien als we de data van de International Energy Agency erbij halen. Die gaan overigens niet verder dan eind 2023.

Hier is duidelijk te zien dat wind en zon samen bij lange na niet in de buurt komen van steenkool. Ondanks de spectaculaire groei. Wat de meeste mensen zich ook niet realiseren is dat elektriciteit ongeveer 20 procent uitmaakt van het totale energieverbruik. Omdat wind en zon uitsluitend bijdragen aan die 20 procent elektriciteit, is de bijdrage aan de totale energievoorziening nog eens vijf keer zo klein!

In de bovenstaande IEA-grafiek van de totale energievoorziening vallen “zon, wind en overige hernieuwbare bronnen” (paarsblauwe streepje boven biofuels) dan ook vrijwel helemaal weg. Zon en wind samen zijn goed voor een schamele 5 à 6 procent van de energievoorziening. Welke nieuwsconsument zal zich dat gerealiseerd hebben bij het lezen van het artikel bij de NOS, Volkskrant of Telegraaf?

Wie valt hier nu iets te verwijten? Strikt genomen heeft Ember haar zaakjes op orde. De conclusies zijn echter zo gewiekst opgeschreven dat de journalisten erin getrapt zijn. Hadden de journalisten in kwestie achterdochtiger moeten zijn? Zeker. Zoals gezegd presenteert Ember zichzelf als een onafhankelijke denktank, die op non-profit basis analyses maakt van de elektriciteitsmarkt. Maar wie even verder kijkt ziet dat het een klimaatactivistische club is. Ze winden daar zelf geen doekjes om. Hun missie luidt: “We create targeted data and policy insights that accelerate the transition to a clean, electrified energy future.” Hun doel is duidelijk: met hun analyses willen ze de transitie “versnellen”. Dat is niet een beleidsneutraal doel. Hun financierders zijn ook verre van beleidsneutraal, zie de afbeelding hieronder. Jaarverslagen ontbreken overigens op de website.

De European Climate Foundation fungeert als een doorgeefluik voor miljoenen euro’s aan klimaatcampagnegeld. Laten we zeggen dat Clintel daar geen aanvragen hoeft te doen. Wouter Roorda publiceerde twee jaar geleden bij Wynia’s Week het artikel “Hoe Amerikaanse miljardairs ons door steun aan Greenpeace een duur klimaatbeleid opdringen”. Dat stuk ging over de European Climate Foundation. Begroting 163 miljoen euro in 2021. Ember is geen club die gortdroge analyses maakt. Ze komen voort uit de in 2008 opgerichte actiegroep Sandbag en hebben een duidelijk doel: weg met steenkool. Dat mag uiteraard maar je zou van de journalisten van de NOS, de Volkskrant en de Telegraaf mogen verwachten dat ze claims van dit soort clubs met meer achterdocht zouden bejegenen.

Op 2 september 2025 bracht het CBS een – in onze ogen – baanbrekend rapport uit over de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen zoals stikstofoxiden, fijnstof en ammoniak. Conclusie: Nederland voldoet nu al aan alle EU-eisen die vanaf 2030 aan alle lidstaten worden opgelegd. We zijn dus weer het braafste jongetje van de Europese klas. Toch wil onze regering – en vooral de VVD – nog doorgaan met belastingverhogingen en extra investeringen in het verder beperken van deze uitstoot. Hoe leg je dat uit?

Het CBS-rapport van 2 september 2025

De uitstoot van luchtverontreinigende stoffen in Nederland voldoet anno 2025 al aan Europese milieudoelen voor het jaar 2030, aldus dit bericht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De uitstoot van bijvoorbeeld stikstofoxiden en fijnstof is vorig jaar gedaald tot onder het uitstootplafond dat vanaf 2030 voor Nederland geldt. Dat komt onder andere doordat auto’s steeds schoner zijn. Dat blijkt uit cijfers van het CBS en de Emissieregistratie van het RIVM.

Luchtverontreinigende stoffen kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid van mensen. Zo kunnen stikstofoxiden en fijnstof doordringen tot in de kleinste delen van de luchtwegen. Langdurige blootstelling aan fijnstof kan ook problemen veroorzaken voor hart en bloedvaten.

Maar dat gevaar is nu geweken zoals onderstaande grafiek laat zien. De volgende stoffen zijn in Nederland nu al teruggebracht tot onder de EU-norm voor het jaar 2030:

• stikstofoxiden
• ammoniak
• zwaveldioxide
• fijnstof
• niet-methaan-vluchtige organische stoffen

Groot nieuws voor de agrarische sector, de bouw, het wegverkeer en de Nederlandse burger!

Of toch niet??

De EU-normering voor Nederland

Door Europese wetgeving is voor elke luchtverontreinigende stof een maximale uitstoot vastgelegd ten opzichte van 2005. Vanaf 2030 moet de uitstoot van stifstofoxiden 61 procent lager zijn dan in 2005. Voor alle luchtverontreinigende stoffen was de uitstoot in Nederland sinds 2020 al lager dan het emissieplafond dat vanaf toen gold. Ook was de uitstoot van elke stof in 2024 al lager dan het plafond dat vanaf 2030 geldt.

Waarom dan toch nog doorgaan met het sluiten van agrarische bedrijven, het afgeven van (te) weinig bouwvergunningen en het verhogen van de milieubelastingen op brandstoffen?

Landbouw en veeteelt halen (geen) opgelucht adem

“Stikstof is een van de meest besproken onderwerpen in de landbouw en in de Nederlandse samenleving en zorgt voor een fel maatschappelijk debat. De gevolgen voor economie, natuur én de landbouw zijn dan ook groot”, schrijft vakblad voor de agrarische sector Boerderij.

En verder: “Stikstof (N2) is goed voor de groei van gewassen, maar er zijn voor het milieu ook negatieve gevolgen. Vooral de verbindingen met stikstof veroorzaken schade aan natuur of mensen. Niet de N2 zelf – de stikstof – waarvan onze lucht voor 80 procent uit bestaat, is schadelijk, maar wel de stikstofverbindingen zoals ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx).”

De uitstoot van ammoniak ligt nu op 114,2 miljoen kilo, aldus dit artikel van Boerderij. Vanaf 2030 moet de Nederlandse ammoniakemissie volgens afspraken met de EU onder de 122,6 miljoen kilo zitten. Dat is nu dus al gehaald.

Het levensgrote probleem van ammoniak en stikstofoxiden is nu dus opgelost met die nieuwe gegevens van het CBS?

Helaas niet! Nederland heeft immers Natura 2000-gebieden die op een zeer onhandige manier zijn verdeeld over ons land. Dat resulteert erin dat er lokaal op vele plaatsen nog wel overschrijding van de ammoniak uitstoot plaatsvindt, terwijl het op probleem op nationaal niveau is opgelost.

Zijn het verkeer – en daarmee de bouw – nu wel uit de wurggreep van Brussel?

In 2005 was het vervoer de grootste bron van fijnstof. 8,5 milloen kilo uitstoot in 2005 werd teruggebracht naar een kwart daarvan in 2024; 2,2 miljoen kilo uitstoot.

Zoals uit de eerste grafiek hierboven blijkt, voldeed Nederland – inclusief vervoer en bouw – al in het jaar 2020 aan de EU-fijnstofnormen voor 2030. Datzelfde geldt voor de uitstoot van stikstofoxiden.

Maar wat blijft hier het grote probleem? Juist! De Nederlandse overheid zelf!

De Nederlandse overheid – destijds onder VVD’er Rutte – wilde niet alleen voldoen aan EU-minima, maar streven naar méér: verdere reductie van CO₂-uitstoot, verbetering van luchtkwaliteit, en beperking van klimaatrisico’s.

Belastingen op brandstoffen worden verder verhoogd ondanks behaalde EU-normen

Voor 2030 zijn er niet alleen EU-luchtkwaliteitsnormen, maar ook nationaal afgesproken klimaatplannen en sectordoelen. Tegenwoordig vooral afkomstig van VVD-minister Sophie Hermans.

Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is er nog 27 procent reductie nodig in mobiliteit gerelateerde emissies tussen nu en 2030. Die staan opgesomd in het nieuwe klimaatplan van Sophie Hermans die daarmee haar partij – de voormalige partij voor ondernemers – ook bekeerde tot het groene geloof zoals destijds is uitgezet door de EU en diens toenmalige klimaatcommissaris Frans Timmermans.

De VVD heeft echter besloten nog een paar stappen verder te gaan dan de EU. De VVD zet voortaan heel duidelijk in op Groene Groei, een thema dat vroeger als typisch ‘links’ werd beschouwd.

Als het tegenzit, zou de benzineprijs in de jaren 2026-2027 met zo’n 0,45 euro per liter omhoog kunnen gaan als gevolg van belastingverhogingen alleen, aldus autoblad Topgear.

Huishoudens en burgers verder financieel uitgekleed

Inmiddels stoten huishoudens relatief het meeste fijnstof uit. Dat komt met name door het stoken van hout in de kachel, aldus dit TNO-rapport.

De uitstoot van huishoudens is wel gedaald sinds 2005 in absolute termen, maar relatief gezien dus niet.

Gezien de – vooral door hogere energiebelastingen – geëxplodeerde gasprijzen, gingen steeds meer mensen hout stoken vanaf het jaar 2021. Hout is immers ook aanbevolen als biobrandstof. Echter, ook een bron van fijnstof. Om die reden wil de overheid het gebruik weer terugdringen en hebben sommige gemeenten een stookverbod ingevoerd, of zijn dit van plan.

De Nederlandse politiek gaat ook wat houtkachels betreft verder dan de huidige – of geplande – EU-wetgeving die het gebruik van houtkachels gewoon wil blijven toestaan, mits nieuwe kachels voldoen aan de EcoDesign-wetgeving van de EU.

Operatie geslaagd, patiënt overleden?

Ons land voldoet – op de meeste deelgebieden – al vanaf 2020 aan de meeste EU-milieueisen voor 2030 en sinds 2024 aan alle. Operatie dus geslaagd!

Ondanks dit gegeven – en mede door onhandige keuzes in het verleden inzake Natura 2000-gebieden – blijft de Nederlandse regering milieubelastingen verhogen en boerenbedrijven opkopen en/of sluiten. Ook de voormalige partij voor ondernemers – VVD – doet hier volop aan mee.

De patiënten – Nederlandse burgers, agrarische sector en bedrijfsleven – dreigen te overlijden aan dit beleid.

In deze aflevering van Indepen Nieuws praten we met Ferdinand Meeus. Meeus is een Belgische chemicus met een doctoraat in de chemie, fotofysica en fotochemie van de KU Leuven. Hij heeft gewerkt bij multinationals zoals DuPont, Dow Chemical en BASF. Na zijn pensionering heeft hij zich toegelegd op klimaatvraagstukken en profileert hij zich als ‘klimaatrealist’.

Meeus stelt dat klimaatverandering een natuurlijk fenomeen is dat al eeuwen plaatsvindt en dat de huidige opwarming niet uitzonderlijk is. Hij betwijfelt de ernst van de klimaatcrisis en is kritisch over het beleid gericht op het verminderen van CO₂-uitstoot. Volgens hem zijn fossiele brandstoffen betrouwbaar en economisch essentieel, en is de overstap naar hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind technisch en economisch onhaalbaar.