Politiek

DOSSIER – Wob verzoeken onthullen meerdere ambtsmisdrijven

Avatar foto

op

DOSSIER – Wob verzoeken onthullen meerdere ambtsmisdrijven
Deel dit nieuws
Foto: ANP

Ollongren, De Jonge en Grapperhaus pleegden meermaals ambtsmisdrijven door de Grondwet te torpederen

Nederland is één van de weinige landen ter wereld die géén constitutioneel hof heeft. Een constitutioneel hof geeft de burger de mogelijkheid wetgeving te laten toetsen aan de Grondwet, en of een regel niet in strijd is met de fundamentele rechten en vrijheden of met het gelijkheidsbeginsel zoals die in de Grondwet zijn vastgelegd. Een Nederlandse rechter is niet bevoegd te toetsen aan de Grondwet (Artikel 120). Zeker tijdens de coronacrisis is op grote schaal de Grondwet geschonden, en in andere landen, die wel beschikken over een constitutioneel hof, is menige wet daar dan ook uiteindelijk gesneuveld. In de Nederlandse situatie is de Tweede Kamer, en uiteindelijk de verantwoordelijk minister diegene die de Grondwet dient te bewaken en eventuele schendingen dient te voorkomen. Al vanaf 2002 wordt gepleit voor de vorming van een constitutioneel hof, maar het wordt keer op keer afgeschoten.


Simpel gezegd heeft u als burger geen poot om op te staan als uw fundamentele rechten door wetgeving worden geschonden en de Grondwet wordt getorpedeerd, omdat er nergens een loket is waar u zich kunt melden. De rechter mag er niet op toetsen en u bent als burger afhankelijk van de integriteit van het ambtelijk apparaat. Ambtenaren, ministers en de Tweede Kamer horen te waken over de Grondwet.

De tekst die nu volgt is lang en mogelijk op punten ook complex. Toch achten wij het noodzakelijk het op deze manier te publiceren, aangezien dan pas duidelijk wordt op welke wijze ambtelijk Nederland omgaat met grondrechten van burgers bij de totstandkoming van de deels ongrondwettelijke TWM (Tijdelijke Wet Maatregelen), en op welke wijze deze vertrapt worden in een wedren tussen departementen onderling. De burger is hierbij van totaal ondergeschikt belang, en dat is huiveringwekkend.  

Oplopende spanningen tussen ministeries

Uit WOB-onderzoek blijkt dat het Ministerie van Justitie er werkelijk álles aan heeft gedaan om juist de Grondwet te schenden en de TWM (Tijdelijke Wet Maatregelen) erdoor te drukken, ondanks vele waarschuwingen van ambtenaren en departementen. Bij de ontwikkeling van de ‘coronawet’ of TWM, waarbij talrijke grondwettelijke zaken met voeten getreden worden, blijkt zich een machtsstrijd te ontwikkelen tussen VWS en JenV (Justitie & Veiligheid).

Op 19 april 2020 verstuurt Hugo de Jonge via zijn Blackberry (ja, die heeft hij ook nog) een bericht aan een aantal collega’s binnen VWS met de tekst “En heb jij scherp hoe een afzonderlijke Covid19-wet zich verhoudt tot de WPG, ook qua bevoegdheden?” Een ambtenaar bij VWS schrijft in antwoord daarop: “Dat beeld heb ik niet, omdat mij niet duidelijk is wat Grapperhaus precies beoogt.” Nederland zit in een periode waarin langzaam coronamaatregelen worden versoepeld, maar tot verbijstering van VWS blijkt JenV plots te verordenen dat sectoren zélf met protocollen moeten komen voordat er afgeschaald kan worden. Dit leidt tot een gefrustreerde interne mail aan VWS-collega’s door het clusterhoofd met de tekst: “Mmm, hoe kan het nu dat wij daar niets van weten. Terwijl ik alles probeer zo transparant mogelijk met JenV, BZK, Buza etc. te doen?”

Uit emailverkeer van 20 april 2020 blijkt dat er bij VWS de frustratie over het handelen van JenV inmiddels vanaf druipt: “Een eigen Wpg van JenV en BZK, mag VWS nog mede-ondertekenen? Greep naar de macht omdat wij de grondwettelijke aspecten wat verwaarloosd hebben, landjepik richting Hugo? Wie staat er elke persconferentie naast Rutte? Grondslag voor een paar jaar? Verkiezingen in 2021?”

Bron: Wob verzoek

Feitelijk zijn hier 2 ministeries aan het vechten om de macht. Het ministerie van VWS heeft ‘zijn’ WPG (Wet Publieke Gezondheid) en acht zich, omdat het om een gezondheidscrisis gaat, verantwoordelijk. Afgesproken was, ook met de Kamer, dat de WPG aangevuld zou gaan worden met nieuwe wetten. Tegelijkertijd blijkt nu JenV (Justitie en Veiligheid) bezig met een ‘eigen’ en aparte wet, los van de WPG. Daardoor verschuift de verantwoordelijkheid en wordt Justitie en Veiligheid verantwoordelijk tijdens een gezondheidscrisis. Omdat JenV het ook nog eens op eigen houtje doet, zonder VWS daarin te betrekken terwijl zij wel de expertise op gezondheidsvlak hebben, leidt dit tot veel onvrede onder ambtenaren bij VWS.

Ook blijkt uit emailverkeer van 21 april 2020 dat er een spoedwetsvoorstel is over een onbekende app die uit de koker van de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) komt, een organisatie die zich daar helemaal niet mee mag en kan bemoeien. En voor dat laatste blijkt ook een ‘spoedwetje’ in voorbereiding te zijn, blijkt uit hetzelfde mailverkeer, een ‘spoedwetje’ om het handelen van de NCTV te legaliseren…Dit is iets wat we al eerder zagen; eerst de wet overtreden en vervolgens de wet aanpassen zodat het opeens wél kan.

Op 22 april 2020 escaleert de zaak tussen VWS en JenV nog verder als blijkt dat iedereen die middag ‘onverhoeds’ geconfronteerd zal gaan worden met een onbekende brief en waarbij in een nieuw wetsvoorstel de verantwoordelijkheden van VWS gedeeltelijk overgaan naar VenJ. Gevolg is een interne mail binnen VWS waar de frustratie vanaf druipt: “Er mag niet gemorreld worden aan de centrale rol van de wet PG (red: Wet Publieke Gezondheid) bij de bestrijding van de Covid19-crisis. Deze brief is niet met VWS afgestemd en kan dus ook niet mede namens Min VWS en Min MZ verder.” Blijkbaar is een email met gelijke strekking ook naar het Ministerie van BZK (Binnenlandse Zaken) gegaan (deze ontbreekt in het WOB-onderzoek…), maar er is wél een reactie van BZK en daaruit blijkt dat BZK zich niet herkent in de brief… kennelijk is het Ministerie van JenV geheel op eigen houtje bezig.

De oplossing voor de onrust: een interdepartementale werkgroep?

In de daaropvolgende dagen wordt er tussen diverse departementen flink gesteggeld, maar omdat de nieuwe coronawet vele ministeries treft wordt uiteindelijk besloten om een interdepartementale werkgroep op te richten om één en ander te kanaliseren. Doelstelling wordt de anderhalve-meter-samenleving te verankeren in wetgeving. De samenstelling van deze werkgroep leidt wederom tot grote frustratie bij VWS, blijkt uit emailverkeer van 2 mei 2020, want er zit een overmaat aan ambtenaren van JenV en BZK in deze werkgroep. “Dat is belachelijk onevenwichtig en niet te doen” en “Op de huidige manier komt er helemaal niks terecht van de evenwichtigheid van drie ministeries van Ollongren.” Dat lijkt ons forse ambtenarentaal waar de frustratie vanaf druipt… bovendien blijkt VWS voorstander van opname van de coronaregels in de WPG (Wet Publieke Zorg) en niet in een aparte wet die hier los van staat, ook omdat dit in een Kamerbrief eerder zo is vastgelegd. In een email van 4 mei 2020 wordt dit standpunt uitgebreid toegelicht. Op 6 mei escaleert de zaak verder door een email waarin letterlijk staat: “Wat een bizar idee deze tijdelijke wet (met bevoegdheidstoedeling aan de burgemeesters).” Het ministerie van JenV vind het allemaal maar geneuzel en schrijft in de late avond van 6 mei 2020 nog een mailtje met de mededeling dat de aparte wetgeving er zo snel mogelijk moet komen omdat Grapperhaus dit 20 mei al in de ministerraad wil hebben. De druk wordt verder opgevoerd…

Bij VWS begrijpen ze er niets meer van. Als eindverantwoordelijke tijdens een gezondheidscrisis trekken Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken alles naar zich toe terwijl zij helemaal niet verantwoordelijk zijn. In overlegstructuren waarin VWS de belangrijkste partij is, sturen Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken een overwicht aan ambtenaren die uitsluitend de belangen dienen van Justitie en Veiligheid. VWS wil de bestaande wetgeving die omschreven is in de WPG, zoals ook afgesproken met de Kamer, uitbreiden. JenV wil juist aparte wetgeving op poten gaan zetten, iets dat nergens is afgesproken, en door de overmaat aan ambtenaren in de overleggen dreigen de belangen van VWS en de afspraken met de Kamer onder te sneeuwen.

Bizarre voorstellen komen ter tafel en worden serieus in behandeling genomen

Bij de totstandkoming van de nieuwe wet worden allerhande instanties wakker die hun kans schoon zien om lang gekoesterde wensen dan ook maar meteen in wetgeving te vatten. Zo wil het RIVM de locatiegegevens van telefoons door een wijziging van de Telecommunicatiewet in handen krijgen, en wil IenW (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) temperatuurchecks in het openbaar vervoer vastgelegd krijgen.

Het NCSC (Nationaal Cyber Security Centrum) gaat nog een paar stappen verder en wil nu de mogelijkheid krijgen om persoonsgegevens te verwerken uit alle netwerkverkeer van interne netwerken! Maar wat voor het volk geldt, hoeft natuurlijk niet voor ambtenaren te gelden. Zo wil Binnenlandse Zaken bedingen dat bijeenkomsten en vergaderingen van internationale organisaties ‘gewoon’ kunnen doorgaan. Let wel, dit staat allemaal letterlijk in WOB-documentatie!

Bron: Wob verzoek

Wat hier gebeurt is zeer extreem. De Telecommunicatiewet is er ook om de burgers te beschermen tegen een overheid die maar al te graag wil weten waar en wanneer u met uw telefoon ergens bent. Alleen in uitzonderlijke gevallen, zoals bij moordzaken, worden deze gegevens door tussenkomst van een rechter vrijgegeven. Het RIVM wil nu álle gegevens van álle burgers in handen krijgen. Bij het netwerkverkeer tussen interne netwerken moet u denken aan dataverkeer tussen afdelingen en instanties bij bedrijven onderling. Dat zijn gegevens waar geheime diensten zelfs nu nog geen toegang toe hebben, maar waarbij deze diensten tijdens het opmaken van de nieuwe wetgeving een opening zien om ook die gegevens onder het mom ‘corona’ in handen te krijgen. U hoeft niet erg fantasierijk te zijn om te kunnen bedenken op welke wijze hier gebruik en misbruik van gemaakt kan worden, ook als er geen corona is.

De ijver om zoveel mogelijk onwettige en Grondwet schendende zaken in een nieuwe wet te gieten valt ook ‘een ambtenaar’ op die hier zowel VWS als JenV op wijst. Waarom ‘een ambtenaar’; de naam is zwartgelakt inclusief het departement. In zijn (of haar) schrijven op 15 april 2020 wijst hij (of zij) erop dat het ‘betreden van woningen’ en ‘onderzoek aan het lichaam’ pas komt te vervallen als de hele wetgeving is ingetrokken, en over diezelfde wetgeving schrijft hij (of zij) dat de vervalbepaling in de tussentijd dermate is herschreven dat deze nu ook onbeperkt kan gelden… Ja, u leest het goed. Het is duidelijk dat de ambtenarij hier bezig was uitermate vergaande wetgeving te ontwikkelen.

Externe partijen voorzien problemen

Op 16 mei 2020 slaat de GGD ook alarm, omdat hij ziet dat de wet WPG ondermijnd dreigt te worden door aparte wetgeving. Ook op andere plekken wordt duidelijk dat er een totaal gebrek is aan synergie tussen de departementen. BZK heeft plots een tweede schrijver toegevoegd die de belangen van Ollongren mag verwoorden (???). In een interne mail wordt het vergeleken met het kinderspel ‘zakdoekje leggen: als de muziek stopt sturen we die versie naar de consultatie.’ Men neigt er zelfs naar om de afzonderlijke stukken maar over de schutting te gooien en het oordeel van de Raad van State vervolgens maar af te wachten.

Op 19 mei 2020 wordt de chaos nog groter als blijkt dat er onduidelijkheid is welke bevoegdheden een bestuurder van een instelling nu wel of niet heeft. De schrijver maakt wel een héél scherpe constatering: hij noemt BZK ‘de hoeder van de grondrechten’… en zo is het inderdaad.

De overleggen verlopen steeds stroever zoals blijkt uit emailverkeer van een VWS-ambtenaar aan Hugo de Jonge; hij weet te bedingen dat “de anti-misbruikbepaling voor de appjes nu niet wordt meegenomen. Carrièrebevorderend is dat vermoedelijk niet..”, aldus de schrijver. De druk vanuit JenV is kennelijk zeer groot. Wat een ‘antimisbruikbepaling’ inhoudt laat zich slechts naar gissen…

Steeds duidelijker wordt dat JenV de situatie misbruikt om zeer vergaande wetgeving erdoor te drukken die volledig voorbijschiet aan de doelstelling: vervanging van noodverordeningen. Zo mailt een ambtenaar op 22 mei 2020 aan VWS dat het in nieuw bedachte wetgeving gaat om het isoleren van mensen die nog niet ziek zijn, en dat daarmee op geen enkele wijze aangetoond kan worden dat deze mensen een gevaar voor de gezondheid zijn (…) Isoleren van mensen die nog niet ziek zijn?

Meer en meer wordt duidelijk dat Justitie en Veiligheid een verstikkende greep op de vorming van de nieuwe wetgeving krijgt. Ook externe partijen zien dat nu. Vanuit VWS doen ambtenaren verwoede pogingen de macht van JenV te breken, met het risico hun eigen carrière op het spel te zetten. Het isoleren van gezonde mensen doet denken aan communistisch China en heeft niets meer met een gezondheidscrisis te maken, maar kennelijk is Justitie en Veiligheid druk doende om dergelijke wetgeving er door te drukken.

Brisante beslispuntennotitie: het gaat om grondrechtenbeperking

Uiterst brisant is de beslispuntennotitie van 27 mei 2020. Hierin wordt expliciet vermeld dat het doel van de Tijdelijke Wetgeving Maatregelen is een wettelijke grondslag te krijgen voor een grondrechtenbeperking. Pardon? Binnen een maand tijd is de doelstelling om tijdelijke noodverordeningen vastgelegd te krijgen in nauwelijks terug te draaien grondrechtenbeperkingen?

Bron: Wob verzoek

Meer en meer organisaties mengen zich in het debat. Op 2 juni 2020 mengt ook de VGN (Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland) zich in het debat. Zij constateren dat de voorgestelde maatregelen volstrekt onuitvoerbaar zijn, mede omdat er geen heldere regels voor de uitvoerbaarheid en handhaving zijn, maar juist wel strafmaatregelen voor instanties die zich er niet aan houden. De Nederlandse Orde van Advocaten vraagt zich op 3 juni 2020 af waarom dit allemaal noodzakelijk is, omdat alles al is afgedekt in de noodverordeningen. Artsenfederatie KNMG heeft het over ‘vergaande inbreuken op grondrechten’ en wijst er tevens op dat de Staten Generaal pas achteraf inspraak heeft in plaats van vooraf.

Bron: Wob verzoek

Op 14 augustus 2020 wordt Justitie en Veiligheid opmerkzaam gemaakt op het feit dat een aantal voorgestelde wijzigingen juridisch niet houdbaar zijn. Buiten het feit dat de dan geldende noodverordeningen hun juridische houdbaarheid verliezen omdat ze te lang duren is het ‘ingrijpen binnenshuis’ kwestieus, maar ook de verplichting van de mondkapjes is hoogstwaarschijnlijk al juridisch onhoudbaar.

Steeds meer partijen krijgen door dat men met iets bezig is waarvoor iedere grondslag ontbreekt. De bedachte wetten zijn onuitvoerbaar, niet controleerbaar, niet te handhaven en op veel punten schenden zij de Grondwet. Ook de vergaande regelingen om mensen binnenshuis op te zoeken zijn juridisch niet meer te verantwoorden omdat zij direct in conflict zijn met de Grondwet. Ook blijkt dat de mondkapjesplicht op een erg gammele basis gebaseerd is. Zeer belangrijk is ook de opmerking van Nederlandse Orde van Advocaten die weliswaar een noodzaak ziet om de wetgeving beter te verankeren in de wet, maar zich tegelijkertijd afvraagt waarom de Grondwet geschonden moet worden als er al bestaande wetgeving is die met noodverordeningen hetzelfde bereikt. Waar is Justitie en Veiligheid meer bezig?     

VWS draait bij, dan toch maar een TWM (Tijdelijke Wet Maatregelen)

Op 25 augustus 2020 maakt Hugo de Jonge een vreemde draai. Wilde hij eerst alles onderbrengen in de bestaande WPG, nu wil hij weten in hoeverre verplichte quarantaine opgenomen kan worden in de Tijdelijke Wet Maatregelen, vergelijkbaar met Duitsland. Kennelijk is de TWM onontkoombaar geworden. Ook meer bizarre wetsvoorstellen komen nu aan de orde, zoals stemverheffing tijdens demonstraties… men had dit willen verbieden maar heeft toch met de hand over het hart gestreken…

Op 31 augustus 2020 ontstaat enige onduidelijkheid in de voorbereidingen van een gesprek tussen de staatsecretaris en de ministers over de TWM. Onduidelijk is of de Kamer vooraf of achteraf geïnformeerd dient te worden. Vooraf is gebruikelijk, maar kennelijk is het nu zo vastgelegd dat het achteraf is, iets waar de ‘gezaghebbers’ ook op hebben aangedrongen.

Ondertussen begint VWS zich zorgen te maken over de beeldvorming rondom Hugo de Jonge, zoals blijkt uit een brief van 9 september 2020. Kern van de zorgen is dat de onrust over de TWM in de publieke opinie opgehangen wordt aan Hugo de Jonge, terwijl het hele Kabinet uiteindelijk verantwoordelijk is. Ook uit emailverkeer van 10 september 2020 blijkt dat men zich steeds meer zorgen maakt over de beeldvorming over de TWM, maar niet getreurd, VWS gaat nadenken over een communicatiestrategie om de beeldvorming te verbeteren… uit een media-analyse van 10 september wordt de onrust beschreven en erop gewezen dat niet Hugo de Jonge maar Grapperhaus, en in mindere mate minister Ollongren, de initiators van de wet zijn… dit bevestigt het beeld dat we inderdaad hebben…

VWS maakt zich zorgen om haar leider Hugo de Jonge die te veel komt te lijden onder alle publieke aandacht voor de TWM. Ze willen hun leider niet laten beschadigen, terwijl juist 2 andere bewindspersonen verantwoordelijk zijn voor de schade.

Er blijkt totaal geen onderbouwing te zijn voor de anderhalve meter

Ook opmerkelijk is dat pas op 18 september 2020 VWS aan RIVM een onderbouwing vraagt voor de anderhalve meter… De Tijdelijke Wet Maatregelen moet namelijk voorgelegd worden aan de Raad van State en die zullen (uiteraard) naar een onderbouwing vragen… Opmerkelijk genoeg geeft het RIVM schriftelijk aan op zo’n korte termijn geen antwoord te kunnen geven. Heel Nederland houdt al sinds maart 2020 anderhalve meter afstand, maar het RIVM kan daar geen onderbouwing voor aanleveren als daarom gevraagd wordt? Om het wetenschappelijke gehalte hiervan verder te onderbouwen, oppert het RIVM de adviezen (pardon, adviezen?) van de WHO (World Health Organization) en het ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) maar toe te voegen die, u raadt het al, ook geen wetenschappelijke onderbouwing kennen. De oorspronkelijke doelstelling was de anderhalve meter in wetgeving te verankeren, maar er blijkt nu dus helemaal geen deugdelijke grondslag voor te zijn.

Bron: Wob verzoek

Eigenlijk is het te zot voor woorden dat nu pas voor een onderbouwing wordt gevraagd. Al vanaf maart 2020 worden mensen bekeurd omdat ze geen anderhalve meter aanhouden op een bankje in het park, worden demonstraties verboden omdat de anderhalve meter niet kan worden aangehouden (behalve die van BLM en enkele klimaatdemo’s dan) en staat op ieder pamflet van de overheid een plaatje om duidelijk te maken dat men anderhalve meter afstand moet houden. Maar als er gevraagd wordt naar een onderbouwing bij het RIVM, dan heeft men het opeens over een ‘bescheiden wetenschappelijke onderbouwing.’ En alle krachten zijn er nu op gericht om wetgeving te vormen die de anderhalve meter in de wet moet gaan verankeren? Op grond van wat dan? Een bescheiden wetenschappelijke onderbouwing?

TWM (Tijdelijke Wet Maatregelen) blijkt al voor het debat voorgekookt te zijn

Inmiddels wordt er stevig achter de schermen gelobbyd (in de betreffende mail heet dat ‘gedeald’) voor de TWM. Op 25 september 2020, 12 dagen vóór het debat, staat vast dat er een meerderheid bij elkaar ‘gedeald’ is, waarbij PvdA, SGP, GL en mogelijk ook 50PLUS vóór zullen stemmen. Let wel, dat is dus nog voordat de daadwerkelijke stukken waarom het gaat naar de Tweede Kamer zijn gestuurd!!! Deals worden dus beklonken alvorens officiële stukken worden verspreid en nog voordat het de Tweede Kamer bereikt. Dat wil dus ook zeggen dat in de Tweede Kamer een debat over de TWM alleen nog maar een toneelstukje voor het volk is geworden, waarbij de deal allang in de achterkamertjes beklonken is.

Bron: Wob verzoek

Op 7 oktober 2020 wordt vervolgens de TWM (Tijdelijke Wet Maatregelen) met meerderheid van stemmen aangenomen…

Jawel, de wet is erdoor. Maar na het lezen van voorgaande zal u duidelijk zijn dat er maar weinig partijen zijn te vinden die het ermee eens zijn (geweest). Er is op ambtelijk niveau een machtsstrijd gaande geweest tussen 3 ministeries, en het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft ‘gewonnen’; een apart wet, los van de reeds bestaande Wet Publieke Gezondheid. En de Kamerleden, die dat hadden moeten bewaken en die medegedeeld was dat de WPG aangepast zou worden, stemden in meerderheid vóór een aparte wet. Of de nieuwe wet fundamentele rechten en vrijheden schendt kunt u als burger nergens laten toetsen. De rechter mag het ook niet toetsen, maar het ligt nu wel vast.

Grondwet wordt op vele punten geschonden door ministers

En waarom pleegden Ollongren, De Jonge en Grapperhaus dan ambtsmisdrijven zult u zich afvragen? Iedere minister dient de Grondwet te respecteren, dat is onderdeel van de wet. De regering en de Staten-Generaal worden beschouwd als hoeder van de Grondwet. Wegens ons parlementaire stelsel ligt het zwaartepunt van de beslissingsmacht over de uitleg van die Grondwet uiteindelijk bij de Tweede Kamer. Daarnaast staat in de wet ‘Ministeriële verantwoordelijkheid en ambtsdelicten leden Staten-Generaal, ministers en staatssecretarissen’ dat bij niet-naleving de desbetreffende minister van deze verplichting verantwoordelijk en in rechte vervolgbaar is: “De medeondertekening van wetten en koninklijke besluiten door een of meer ministers of staatssecretarissen wijst de voor die wetten en koninklijke besluiten verantwoordelijke ministers of staatssecretarissen aan.” En dat maakt Ollongren (mede) strafbaar en vervolgbaar. Maar niet alleen Ollongren. Kijken we wie de wet heeft (mede) ondertekend, dan zijn ook Grapperhaus en De Jonge verantwoordelijk. Alleen de Koning kent onschendbaarheid op dat vlak.

Bron: Wob verzoek

Daarnaast is de wijze waarop deze grondwetswijzigingen hebben plaatsgevonden niet conform de Grondwet gebeurt. De wijze waarop de Grondwet kan worden gewijzigd, wordt geregeld in hoofdstuk 8 van de Grondwet. De voornaamste bepalingen daarbij zijn dat dit in twee stappen moet gebeuren en dat bij de tweede stap een versterkte meerderheid nodig is. Eerst moet een ‘overwegingswet’ worden aangenomen door Tweede en Eerste Kamer. Daarna wordt de Tweede Kamer ontbonden en vinden daarvoor verkiezingen plaats. Hierna besluiten Tweede en Eerste Kamer over de eigenlijke wijziging. De Grondwet wordt alleen gewijzigd als dit voorstel met twee derde van de stemmen is aangenomen.

Ollongren, De Jonge en Grapperhaus hadden hier staatsrechtelijk gezien moeten ingrijpen, maar deden dat nadrukkelijk niet. De beslispuntennotitie van 27 mei 2020, waarin expliciet wordt vermeld dat het doel van de Tijdelijke Wetgeving Maatregelen is een wettelijke grondslag te krijgen voor een grondrechtenbeperking maakt dat de ministers Ollongren, Grapperhaus en De Jonge wisten waarmee ze bezig waren, en maakt hen daardoor strafbaar.

Waarom de ministers ook daar weer mee wegkomen? Ach, zolang Rutte’s positie er niet door bedreigd wordt, gebeurt er echt helemaal niets mee. De rechterlijke macht, die de wet zou moeten kennen, houdt haar mond…

Verder Lezen

2 Comments

  1. Bert Scheltinga

    29 juni 2022 in 18:49

    Ongelofelijk

  2. A. vdL

    30 juni 2022 in 14:13

    Ongelovelijk, schandalig, crimineel.
    Je mag de woorden zowel afzonderlijk als direct achter elkaar in 1 zin gebruiken.
    Opsluiten die lui. Allemaal die onze mensenrechten hebben geschonden. Onze ouderen in eenzaamheid hebben laten overlijden. Onze jeugd kostbare jaren van ontwikkeling hebben ontnomen en veel mensen in depressie hebben gestort.

    Dank jullie wel voor jullie onvermoeibare drive om dit soort dingen tot op de bodem uit te zoeken en aan het licht te brengen.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Politiek

Hofhouding Kaag groeit bijna twee jaar met 30 fte per week

Avatar foto

Gepubliceerd

op

Hofhouding Kaag groeit bijna twee jaar met 30 fte per week
Foto: ANP

Worden we allemaal een beetje armer? Van het ministerie van Financiën kun je dat moeilijk zeggen: minister Kaag nam gemiddeld, elke dag sinds ze deze uitspraak deed, vier nieuwe ambtenaren aan. Daar bovenop komen nog extern ingehuurde krachten: alleen al voor de afhandeling van de toeslagenaffaire kost dat in 2023 rond de 280 miljoen euro.

Dit gaat dus alleen om consultants en andere extern ingehuurde partijen, niet om de eigen ambtenaren van de dienst die ermee bezig zijn. De cijfers heeft Kaag op een rij gezet na vragen uit de Tweede Kamer over de nieuwe Miljoenennota.

Het ministerie van Financiën gebruikt in al haar geledingen externe arbeidskrachten, twee derde ongeveer houdt zich niet met de stroperig verlopende afhandeling van het toeslagenschandaal bezig. In totaal kost externe inhuur op dit ene ministerie dit jaar bijna 800 miljoen euro.

Dit betekent dat Kaag voor consultants en andere externen per dag ongeveer 2,18 miljoen euro kwijt is (en dit dan ook op zon- en feestdagen). Deze tijdelijk gecontracteerde medewerkers moeten worden opgeteld bij een ook al stevig uitgedijd personeelsbestand van ambtenaren in loondienst van Financiën.

Sigrid Kaag gaf vorig jaar februari al bij het lossen van het eerste schot in Oekraïne de oorlog in dit land de schuld van de enorme prijsstijgingen, terwijl inflatie juist ontstaat wanneer er te veel geld is bijgedrukt, zoals de Europese Centrale Bank in het vorige decennium deed.

Haar woorden toen waren omineus: “we zullen allemaal een beetje armer worden”. Maar dat geldt niet voor haar hofhouding. Die groeide met maar liefst 2600 voltijdbanen, sinds ze deze uitspraak deed.

Wie zijn die mensen?

Voor het ministerie van Financiën werkten eind augustus 35.797 fte, genoeg om een groot voetbalstadion mee te vullen. De meeste nieuwkomers zijn gaan werken voor de Belastingdienst, die enkele jaren geleden zichzelf kapot reorganiseerde door een veel te aantrekkelijke vertrekregeling aan te bieden.

Kaag specificeert de verdeling van het externe personeel zo: “Over de gehele linie houden de uitgaven voor externe inhuur met name verband met de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, de behoefte aan tijdelijk personeel en specifieke kennis die noodzakelijk is. Bij de Belastingdienst vindt de externe inhuur vooral plaats bij de dienstonderdelen Informatievoorziening (het ICT-bedrijf van de Belastingdienst) en Klantinteractie & Services (de BelastingTelefoon; het betreft hier uitzendkrachten). Bij Dienst Toeslagen vindt externe inhuur voornamelijk plaats bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen ten behoeve van de hersteloperatie.”

Wat doen die mensen?

De peperdure inhuur is vaak nodig, om de kernprocessen van de diensten van het ministerie in de lucht te houden. Met name de automatisering van de Belastingdienst is een acuut probleem, dat evenwel niet makkelijk op te lossen is.

Andere ambtenaren adviseren minister Kaag, bijvoorbeeld over wat te doen met de plannen die de Tweede Kamer heeft ingediend tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Het ministerie heeft zich vol ijver op de plannen gestort, en dan in het bijzonder op de financiering daarvan, zoals die was aangedragen door het parlement. Tijdens het debat werd voor miljarden versleuteld aan de plannen van Prinsjesdag, vooral om te zorgen dat de burger er volgend jaar niet te veel op achteruit gaat door allerlei belastingverhogingen.

Het advies van Kaag en haar ambtenaren is vrijdag uitgekomen, en het is kraakhelder: bijna alle plannen krijgen een dikke onvoldoende. En als het technisch en financieel wél haalbaar is om een idee uit te voeren, zoals de (niet goedkope en niet onomstreden) verhoging van het minimumloon, dan is er te weinig tijd om dit wettelijk te regelen.

Een half jaar uitstellen kan, maar daar zou de Tweede Kamer wel een nieuwe toeslagencrisis mee kunnen veroorzaken, schrijft Kaag: “Hierbij geldt het aandachtspunt dat een verhoging per 1 juli 2024 leidt tot inkomensstijgingen halverwege het jaar, wat gevolgen kan hebben voor de hoogte van inkomensafhankelijke regelingen, zoals toeslagen. Daarmee kan invoering per 1 juli mogelijk tot terugvorderingen van toeslagen en naheffingen bij de inkomstenbelasting leiden.”

Met de kennis van nu over het toeslagenschandaal, die uitbreidt als een olievlek met elk verhoor in de parlementaire enquête Fraudebeleid, komt zo’n waarschuwing steeds meer over als een verkapt dreigement. Het is als de maffioos die de winkelier waarschuwt welk onheil hem zou kunnen overkomen als hij geen beschermingsgeld wil betalen.

Maar de realiteit van de Rijksoverheid van Nederland in 2023 is een stuk minder spannend: het teveel ingrijpen in de belastingen en premies ineens kan gewoon letterlijk niet worden uitgevoerd, omdat er niet genoeg mankracht is om op tijd alle bakens te verzetten. Want overal grijpt het ene tarief in op de hoogte van de andere premie, en die werkt weer door elders, enzovoorts.

Strooien met geld

Het beste is een totale hervorming van het stelsel van belastingen, daar is de politiek dan ook al een kleine tien jaar mee bezig. ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis schreef in zijn eentje zelfs een uitgebreid voorstel. Maar sinds zijn partij in de regering zit, is het ministerie van Financiën niet langer de plek waar op de centjes wordt gelet, maar de plek waar het geld er het hardst uit spuit en op gaat aan zaken die op voorhand niet nodig zouden zijn.

Wopke Hoekstra strooide al voor de coronapandemie met geld, denk aan de aandeleninkoop van KLM, een financiële zeperd van jewelste. In de vorige kabinetsformatie kwamen daar een stikstof- én een klimaatfonds van beide meer dan 20 miljard euro bij. Geld dat bedoeld is om grondbezitters uit te kopen, en geld voor de fossiele reuzen uit de Nederlandse industrie, om hun CO2 onder de grond op te kunnen slaan om aan de internationale rekenregeltjes te kunnen voldoen.

Op politiek niveau getuigt dit alles vooral van intellectuele armoede (of luiheid) die in de weg staat dat problemen écht worden opgelost. Maar in de portemonnee van de Nederlandse belastingbetaler komt die armoede tot uitdrukking in echte euro’s.

Verder Lezen

Politiek

EU draagt Nederland op hypotheekrente aftrek af te schaffen

Avatar foto

Gepubliceerd

op

EU draagt Nederland op hypotheekrente aftrek af te schaffen
De leden van de Europese Raad waaronder premier Mark Rutte Foto: ANP

De Rijksbegroting en bijbehorend Belastingplan worden ieder jaar op Prinsjesdag bekendgemaakt. De plannen worden daarna besproken door de Tweede Kamer en vervolgens de Eerste Kamer. Wat bijna niemand weet, is dat de Europese Raad ieder jaar een aantal instructies afgeeft voor die Nederlandse Rijksbegroting, gebaseerd op een jaarlijkse analyse door de Europese Commissie. Die analyse maken de ambtenaren van de Europese Commissie voor iedere EU-lidstaat afzonderlijk. Dit artikel legt uit hoe dat in zijn werk gaat en wat de EU dit jaar voor de Nederlandse begroting heeft bedacht en bepaald. Daaruit blijkt wederom dat Nederland voor een aanzienlijk deel direct vanuit Brussel wordt bestuurd en we steeds minder te zeggen hebben over ons eigen land.

 De centrale EU-sturing volgens het ‘Europees Semester’

Ik heb het in een vorig artikel al aangestipt; het bestaan van een zogeheten Europees Semester dat ieder jaar opnieuw ingericht wordt vanuit Brussel. Daarmee worden de lidstaten op tal van sociaal maatschappelijke en financiële onderwerpen centraal aangestuurd door die Brusselse bureaucratie.

Tot en met 2010 werden nationaal economisch en sociaal beleid, waaronder het opstellen van jaarlijkse Rijksbegrotingen, individueel en onder eigen verantwoordelijkheid van een EU-lidstaat uitgewerkt. In het kader van de doelstellingen van de EU op het gebied van een meer gelijke verdeling van welvaart over de lidstaten, heeft de Europese Raad in 2010, het Europees Semester in het leven geroepen.

Volgens deze EU-website over het Europees Semester, maakte de economische crisis van 2008 duidelijk dat er behoefte was aan een krachtigere economische coördinatie van financieel en sociaal beleid tussen de EU-lidstaten. Het aangrijpen van een crisis om meer macht te centraliseren in Brussel, zagen we onlangs weer gebeuren tijdens de coronapandemie. De crisis van 2008 is echter de halve waarheid achter het Europees Semester. Die andere helft bespreek ik in hoofdstuk 4 van mijn boek over de EU dat volgend jaar uitkomt.

Het Europees Semester heeft een aantal doelen die erop gericht zijn om de financiële en maatschappelijke verschillen tussen de EU-lidstaten te verkleinen en de economische groei en welvaart van alle lidstaten meer gelijk te trekken. Het gevolg moet zijn dat armere lidstaten welvarender worden, geholpen door de rijkere lidstaten. De Verenigde Staten van Europa komen daarmee steeds dichterbij.

Wettelijk kader voor het Europees Semester

De artikelen 121 en 148 van het Verdrag van Rome betreffende de werking van de Europese Unie (1957) en het ‘sixpack’ aan nieuwe wetgeving uit 2011 vormen samen de wettelijke basis voor het jaarlijkse semester proces vanuit Brussel. Met het ‘sixpack’ worden de zes wetteksten bedoeld waarmee het stabiliteits- en groeipact van de EU is hervormd sinds 2011.

Krachtens het stabiliteits- en groeipact zijn de individuele lidstaten verplicht om hun maatschappelijke en financiële plannen jaarlijks door de Europese Commissie te laten beoordelen.

De door de Europese Commissie gewenste vooruitgang die landen elk jaar met de Europese doelstelling moeten boeken, staat vermeld in de aanpassingstrajecten, die per land gemaakt worden. De website waarop al deze aanpassingstrajecten per land te vinden zijn is hier te vinden.

Op welke terreinen loopt Nederland achter volgens de EU?

De analyse van financiële en maatschappelijke ontwikkelingen die de Europese Commissie voor Nederland heeft vastgesteld, is vastgelegd in een 76 pagina’s tellend landenrapport dat hier te vinden is.

Nederland heeft volgens dit rapport een aantal afwijkingen tegenover andere landen binnen de EU.

Zo is op pagina 5 van het landenrapport te lezen dat Nederland al meer dan 20 jaar te maken heeft met een afnemende arbeidsproductiviteit. Dat komt volgens de EU door het exorbitant hoge aantal zzp’ers in verhouding tot de rest van de EU. Zzp’ers hebben per definitie een lagere productiviteit dan mensen met een vast dienstverband, aldus de Europese Commissie.

Een ander probleem van Nederland is dat ‘Nederlandse bedrijven minder dynamisch zijn geworden en de productiviteitsgroei vooral uit de grotere bedrijven (lees: multinationals) moet komen’. Het Nederlandse mkb laat het dus afweten volgens deze visie.

Ook loopt Nederland fors achter op andere EU-landen bij de transitie naar duurzame energie. In 2021 was slechts 13 procent van alle energieconsumptie afkomstig uit duurzame bronnen, de rest was van fossiele herkomst, aldus het jaarrapport van de EU.

Op pagina 6 is te lezen dat het immigratiebeleid van Nederland te wensen overlaat. Vooral wat betreft het opleiden van migranten en het vinden van banen voor al deze, vaak laagopgeleide nieuwe Nederlanders.

Andere problemen die het rapport signaleert zijn; de huizenmarkt, onvolledige digitalisering van overheidsdiensten en problemen met oneigenlijke belastingconstructies voor buitenlandse firma’s (brievenbusfirma’s). Ook is ons land te coulant geweest met het toekennen van energiesubsidies aan huishoudens en bedrijven waardoor de ‘energietransitie’ als minder noodzakelijk kan worden gevoeld bij Nederlandse burgers. Daarnaast heeft ons land achterstanden op het gebied van stikstofreductie in de landbouw en de bouw.

Als je het zo leest, heeft ons land nog heel wat te verbeteren om (weer) een volwaardige EU-lidstaat te kunnen worden.

Wat zijn de eisen die de Europese Raad aan de financiële plannen van Nederland stelt?

Waar de analyses van de maatschappelijke en financiële tekortkomingen per lidstaat worden vastgelegd door de Europese Commissie, komen de eisen voor verbeteringen van de Europese Raad. Die eisen, in vakjargon ‘aanbevelingen’ geheten, zijn voor Nederland hier te vinden.

Deze aanbevelingen zijn echter niet vrijblijvend, maar gelinkt aan meetbare doelstellingen die ieder jaar opnieuw opgevolgd worden door de Europese Commissie als controlerend orgaan.

Ik citeer enkele passages uit de pagina’s 184 en 185 waarvan delen verwerkt zijn in de Rijksbegroting voor 2024;

(De Europese Raad) “beveelt aan dat Nederland in 2023 en 2024 de volgende acties onderneemt:

–  In 2023 en 2024 de geldende noodsteunmaatregelen voor energie zo snel mogelijk afbouwen, met gebruikmaking van de daarmee samenhangende besparingen om het overheidstekort terug te dringen. In noodgevallen mogen alleen kwetsbare huishoudens en bedrijven nog worden geholpen (Rutte zei het al; geen energieplafonds of energiesubsidies meer voor bedrijven en burgers).

–  Zorgen voor een prudent begrotingsbeleid, met name door de nominale stijging van primaire uitgaven in 2024 te beperken tot maximaal 3,5 procent.

–  Nationaal gefinancierde overheidsinvesteringen in stand houden, met name om de groene en de digitale transitie te bevorderen.

–  De bevoordeling van schulden van huishoudens en de verstoringen op de woningmarkt verminderen (lees: hypotheekrenteaftrek afschaffen).

–  Belemmeringen voor investeringen, onder meer in woningbouw, wegnemen (lees: uitkopen piekbelasters stikstof in de agrarische sector).

–  Prikkels om gebruik te maken van flexibele of tijdelijke contracten verminderen (lees: zorgen voor meer vaste arbeidscontracten en hoger belasten van zzp’ers).

–  De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen door de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen (lees: uitvoering van het EU ‘Fit for 55’ plan, waaronder de accijns op fossiele brandstoffen verder verhogen).

–  Het energieverbruik terug te dringen, met name in de bebouwde omgeving.

–   De transitie naar duurzame landbouw ondersteunen. De beleidsinspanningen opvoeren die gericht zijn op de groene transitie.

Gedaan te Brussel, 14 juli 2023.”

Einde citaat (opmerkingen tussen haakjes zijn van mijzelf).

Hoeveel meer bewijs hebben we nog nodig dat er al sprake is van de Verenigde Staten van Europa?

Verder Lezen

Politiek

VVD oogst meer dan half miljoen aan grote donaties na val kabinet

Avatar foto

Gepubliceerd

op

VVD oogst meer dan half miljoen aan grote donaties na val kabinet

De VVD heeft sinds de val van het kabinet begin juli al meer dan een half miljoen euro aan donaties ontvangen voor de campagnekas. Slechts elf gulle gevers sprokkelden dit bedrag bij elkaar, blijkt uit het register voor partijfinanciering.

In dit overzicht worden alleen giften opgenomen van 10.000 euro of meer. Die heeft de VVD volop: zo schonken de bekende ondernemers Won Yip en Marcel Boekhoorn eind augustus beide 50.000 euro. In de vier dagen tot en met 1 september kwam via de Stichting Ondersteuning VVD Tweede Kamerverkiezingen bijna drie ton binnen bij de grootste partij van het land.

De grootste donatie van een individuele donor komt van René Moos, de oprichter van fitnessketen Basic-Fit. Hij gaf als privépersoon in één klap een ton aan de VVD. Deze gift werd in het officiële register, dat het ministerie van Binnenlandse Zaken bijhoudt over grote donaties, op een brisant moment geadministreerd. De gerapporteerde datum is woensdag 5 juli, dat was de dag dat het kabinet in crisis raakte over het asielbeleid. Twee dagen later viel het kabinet definitief.

Sinds begin dit jaar is nieuwe wetgeving van kracht, waardoor politieke partijen meer openheid van zaken moeten geven over grote donaties. Zo kunnen kiezers en onderzoekers beter controleren wie de belangrijkste geldschieters van een politieke beweging zijn, en of de volksvertegenwoordigers vervolgens hun oren laten hangen naar de wensen van de geldschieters. Officieel is rechtstreeks gunstbetoon in ruil voor geld niet toegestaan, maar zo zwart-wit is de werkelijkheid allerminst: op allerlei manieren is onopvallende politieke hulp mogelijk. Bijvoorbeeld wanneer de standpunten van een partij of de regering niet zozeer aansluiten bij wat wenselijk is voor het ene bedrijf van de gulle giften, als wel goed zijn voor de hele bedrijfstak van die onderneming.

Een goed voorbeeld hiervan is de invoering van een digitaal identiteitsbewijs, een operatie die vanuit de Europese Commissie is ingezet door de wegens corruptieverdenkingen door justitie onderzochte voorzitter Ursula von der Leyen. De Tweede Kamer wilde dat het kabinet tegen deze plannen zou ageren in Brussel, maar D66-staatssecretaris Van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) maakte een lange neus naar het parlement en deed het omgekeerde. Was dat wellicht omdat een digitale ID is gunstig is voor Elastic, het techbedrijf van miljardair Steven Schuurman, de hoofdsponsor van D66? Dat is een mooie vraag voor de verkiezingsdebatten.

In de jongste update van het grote-giften-register van 12 september staan de campagnefinanciers van D66 nog niet vermeld. Alleen Van Huffelen en Carla Pauw-van Doormalen (van de vereniging voor vrijwillig levenseinde, een trouwe donateur van de partij) gaven dit jaar meer dan 10.000 euro aan de sociaalliberalen.

Het register zal in aanloop naar de verkiezingen naar verwachting nog worden bijgewerkt. Toen dit gebeurde vlak voor de vorige Tweede Kamerverkiezingen, bleek voor het eerst dat twee miljardairs bedragen van een miljoen euro schonken aan respectievelijk CDA en D66.

Partijen die naast de VVD grote donaties meldden sinds de val van het kabinet zijn FvD en Volt (beide twee) en PVV en BBB (elk één).

Verder Lezen

Recent

Doodenge klimaat oplossing: ‘Eerder sterven en pijnstillers weigeren’ Doodenge klimaat oplossing: ‘Eerder sterven en pijnstillers weigeren’
Binnenland2 uur geleden

Doodenge klimaat oplossing: ‘Eerder sterven en pijnstillers weigeren’

Mensen die ziek zijn, zouden volgens emeritus hoogleraar Johan Mackenbach het goede voorbeeld kunnen geven, door vanwege het klimaat en...

Hofhouding Kaag groeit bijna twee jaar met 30 fte per week Hofhouding Kaag groeit bijna twee jaar met 30 fte per week
Politiek1 dag geleden

Hofhouding Kaag groeit bijna twee jaar met 30 fte per week

Worden we allemaal een beetje armer? Van het ministerie van Financiën kun je dat moeilijk zeggen: minister Kaag nam gemiddeld,...

Het CO2-mysterie, om gallisch van te worden Het CO2-mysterie, om gallisch van te worden
Binnenland2 dagen geleden

Het CO2-mysterie, om gallisch van te worden

CO2, een stofje in de lucht met ongekende capaciteiten. Enerzijds een onmisbare voedingsstof voor plantengroei, anderzijds een stofje in staat...

Van der Valk voor asielzoekers: 250 euro per kamer per nacht Van der Valk voor asielzoekers: 250 euro per kamer per nacht
Binnenland3 dagen geleden

Van der Valk voor asielzoekers: 250 euro per kamer per nacht

Minister Dilan Yeşilgöz van Veiligheid en Justitie heeft het hoogste woord als asielzoekers diefstallen plegen. Maar doet het ministerie dat...

BREAKING NEWS!! Brandstofprijzen met bijna 40% omlaag in september aldus CBS BREAKING NEWS!! Brandstofprijzen met bijna 40% omlaag in september aldus CBS
Binnenland5 dagen geleden

BREAKING NEWS!! Brandstofprijzen met bijna 40% omlaag in september aldus CBS

De inflatie over september is – volgens de eerste raming van het CBS – slechts 0,2 procent!! Fantastisch succes van...

Onvrede onder jongeren: tijdbom die nog steeds tikt Onvrede onder jongeren: tijdbom die nog steeds tikt
Binnenland5 dagen geleden

Onvrede onder jongeren: tijdbom die nog steeds tikt

Jongerenwerkers zijn in Nederland de ogen en oren van de maatschappij. Ze luiden de noodklok over polarisatie en radicalisering onder...

Fossiele brandstoffen: onmisbare goudmijn voor kabinet Fossiele brandstoffen: onmisbare goudmijn voor kabinet
Binnenland6 dagen geleden

Fossiele brandstoffen: onmisbare goudmijn voor kabinet

Was aardgas decennialang een bron van inkomsten voor de overheid dankzij de winning ervan in onder meer Groningen, tegenwoordig wordt...

EU draagt Nederland op hypotheekrente aftrek af te schaffen EU draagt Nederland op hypotheekrente aftrek af te schaffen
Politiek1 week geleden

EU draagt Nederland op hypotheekrente aftrek af te schaffen

De Rijksbegroting en bijbehorend Belastingplan worden ieder jaar op Prinsjesdag bekendgemaakt. De plannen worden daarna besproken door de Tweede Kamer...

Postcodeloterij gaat Rabobank slopen Postcodeloterij gaat Rabobank slopen
Binnenland1 week geleden

Postcodeloterij gaat Rabobank slopen

Een opmerkelijke tweet van Greenpeace op 23 september: Vandaag hebben we samen met @NLRebellion een ultimatum gesteld aan @Rabobank: stop...

De dubbele moraal van het OM: XR profiteert De dubbele moraal van het OM: XR profiteert
Binnenland1 week geleden

De dubbele moraal van het OM: XR profiteert

Voor wie het zich niet meer kan herinneren: in november 2017 blokkeerden een aantal Friezen de snelweg om te voorkomen...

Trending