Integere journalistiek is alleen met een vergrootglas nog te vinden

We kunnen er niet meer om heen: vernietiging van de democratie en invoering van totalitaire structuren nemen hand over hand toe in de EU. Te beginnen in eigen land met de dramatische onthulling dat er door de Nederlandse Publieke Omroep bijna één miljoen euro belastinggeld is uitgegeven aan juridische procedures om omroep Ongehoord Nederland het zwijgen op te leggen. In de afgelopen week vonden er ook razzia’s in Duitsland plaats waarbij journalisten van hun bed werden gelicht. In Brussel werd Ursula von der Leyen opnieuw benoemd, daags nadat de Europese Rechtbank haar gedrag in Pfizergate had veroordeeld. Dit gaat volledig de verkeerde kant op!

NPO-procedures tegen omroep Ongehoord Nederland

Op 18 juli 2024, bracht het grootste online juristenblad van Nederland (Mr.) een schokkend artikel uit over de keiharde strijd van de NPO om Ongehoord Nederland het zwijgen op te leggen. “Mede door de juridische strijd met omroep Ongehoord Nederland (ON!) is de NPO bijna acht ton belastinggeld kwijt aan externe advocatenkosten. Die bedragen gingen onder meer op aan bijstand door advocatenkantoor NautaDutilh en het Britse Bird & Bird.”

Villamedia, de website die de vrije journalistiek in Nederland tracht te bewaken, diende een Woo-verzoek in bij de koepelorganisatie van de Nederlandse publieke omroep om te achterhalen om hoeveel (belasting-)geld het ging en wat de juridische insteek was voor het opleggen van meerdere boetes van tonnen aan ON. Deze omroep blijkt ook zelf nog eens 600.000 euro aan advocatenkosten te hebben gemaakt ter verdediging tegenover de NPO.

Het betreffende artikel van Villamedia betoogt dat de strijd tussen de NPO en ON volledig vruchteloos is gebleken waardoor de Nederlandse belastingbetaler maar één conclusie kan trekken: weer 1,4 miljoen euro aan belastingcenten over de balk gegooid om de democratie en het vrije woord om zeep te helpen!

Duitsland: razzia’s tegen journalisten van Compact Magazin

Vele Duitse media besteedden op 17 juli jongstleden aandacht aan het besluit van de minister van Binnenlandse Zaken om het als ‘extreemrechtse’ betitelde Compact-Magazin te verbieden. Dat verbod hield ook in dat in de vroege uren van 17 juli journalisten en de hoofdredacteur van het blad van hun bed werden gelicht middels razzia’s waarbij ook huiszoekingen werden gedaan.

Compact bestond uit een maandelijks verschijnend tijdschrift, speciale uitgaven, een online platform en een dagelijks programma genaamd “Compact Der Tag”, dat werd geproduceerd van maandag tot en met vrijdag.

Volgens eigen informatie van het bedrijf had het tijdschrift een oplage van 40.000 exemplaren. De dagelijkse uitzending, die ook te zien was op het YouTube-kanaal van Compact, kende een aanzienlijk bereik: bijna 400.000 abonnees. Video’s van Compact Der Tag op YouTube kregen tot 100.000 klikken op één dag, individuele documentformaten zelfs tot een miljoen.

Wij vinden deze ingreep extreem zorgwekkend, en schreven hier al eerder deze week een artikel over. Het zwijgen opleggen aan journalisten, zonder juridisch afdoende gronden, is volgens onze begrippen juist met ‘extreemrechts’ te benoemen en een steeds vaker voorkomend fenomeen in westelijke media.

We gaan de kant van Rusland en China op!

Von der Leyen schuldig bevonden aan achterhouden informatie Pfizerdeal

Op 17 juli 2024 deed de Europese Rechtbank in Luxemburg uitspraak in de beruchte Pfizergate zaak. De procedure ging over de vraag of er door de Europese Commissie en/ of Ursula von der Leyen onrechtmatig was gehandeld bij de miljardenaankopen van Pfizervaccins in de coronatijd.

Reeds In januari 2021 vroegen vijf Groene Europarlementariërs, Margrete Auken, Tilly Metz, Jutta Paulus, Kim van Sparrentak en wijlen Michèle Rivasi de Europese Commissie (EC) om toegang tot deze contracten, in naam van het belang van de Europese burgers.

De EC heeft de contracten echter in een fors geredigeerde (zwartgelakte) versie gepubliceerd. Als reactie daarop besloten de leden van het Europees Parlement hun zaak voor te leggen aan de Europese Rechtbank in Luxemburg, aldus Euraktiv.

Het oordeel bekritiseerde de weigering van de EC om de gegevens van leden van het onderhandelingsteam openbaar te maken.

“Alleen door over de namen, achternamen en details van de professionele of institutionele rol van de leden van het team in kwestie te beschikken, hadden ze kunnen vaststellen of de leden van dat team al dan niet een belangenconflict hadden”, luidt het persbericht van de rechtbank.

De conclusie is dus zware nalatigheid bij het (niet) verstrekken van informatie aan het Europees Parlement. In toekomstige inkoopprocedures mag dit niet meer voorkomen, aldus de rechtbank.

Parallel aan deze zaak, loopt er nog een tweede Pfizergatezaak, rechtstreeks tegen Ursula von der Leyen en aangespannen door de The New York Times bij het Hof van Justitie van de Europese Unie. Deze loopt nog.

Na de negatieve uitspraak op 17 juli 2024 door de Europese Rechtbank, werd er door de internationale pers verwacht dat Ursula von der Leyen niet meer herkozen zou worden.

Tot grote verbazing van miljoenen Europeanen werd (daags na de dramatische uitspraak) zij gewoon weer herkozen met zelfs een grote meerderheid van stemmen. Aan die herverkiezing ging een bijzonder verhit debat vooraf waarin de nieuwe rechtse partijen in het Europarlement stelling tegen haar namen.

De partij van Von der Leyen wist (net als bij de Franse verkiezingen) op het laatste moment een verbond te sluiten met (extreem)linkse parlementariërs en de ‘Groenen’ met de bedoeling om een zware buffer tegen de ‘nieuwe rechtse extremisten’ in het Europees Parlement te vormen.

In haar inaugurale toespraak op 18 juli verklaarde Von der Leyen de Europese Green Deal met kracht door te zetten, een sterke Europese oorlogseconomie op te bouwen, nog meer steun aan Oekraïne te gaan verlenen, de EU met meer landen uit te breiden, afschaffing van het vetorecht van lidstaten en de strijd tegen verdere opkomst van extreemrechts tegen te gaan.

De komende jaren worden jaren van keiharde en bittere strijd op Europees en nationaal vlak. Een strijd tussen burgers en het steeds verder oprukkende autoritaire machtsvertoon van overheidswege.

Door internet verliezen overheden steeds meer grip op de nieuwsvoorziening. Gedurende de coronatijd is (succesvol) door overheden direct of indirect gecensureerd op grote mediaplatforms zoals Twitter, LinkedIn, Facebook en Instagram. Achteraf is aan het licht gekomen dat de Nederlandse overheid beschikt over een geheime ‘Denktank Desinformatie’ die bepaalt of nieuws onwelgevallig is voor het overheidsbeleid, waarna het betreffende nieuws gecensureerd wordt. Desinformatie is dus niet informatie die niet klopt, maar informatie die niet strookt met het overheidsbeleid. En zo kan het gebeuren dat het ene jaar informatie ‘desinformatie’ is, het daaropvolgende jaar opeens niet meer.

Geheime deal voor censuur

De EU Digital Services Act (DSA) is in Europees verband opgericht om zogenaamd ‘nepnieuws’ te bestrijden, maar feitelijk is het een poging om grip te krijgen op de nieuwsvoorziening. Dat niet iedereen hiervan gediend is bewijst Elon Musk, eigenaar van X/Twitter. Hij geeft openlijk aan door de EU benaderd te zijn voor een geheime deal waarbij stiekem gecensureerd zou worden, in ruil voor het loslaten van boetes door de EU die X ongeveer 6 procent van de wereldomzet zou kosten. Er zouden dan EU-vertegenwoordigers van buitenaf grip krijgen op X om hen onwelgevallig nieuws stiekem te censureren. Musk heeft aangegeven hier niet mee akkoord te zijn gegaan, terwijl andere grote platforms daar wél mee akkoord zijn gegaan. U bent dus gewaarschuwd!

Geen grip op gedrukte pers

Waar overheden géén grip op hebben indien deze hen onwelgevallig nieuws brengt is de gedrukte pers. De digitale censuur kan in het geniep, met toestemming van de eigenaar van het platform of tegen betaling, maar de gedrukte pers kan niet buiten het zicht gecensureerd worden. En dus infiltreert de MIVD en de AIVD via gekochte journalisten. Dit is geen ‘nepnieuws’ overigens, want het staat in de Volkskrant. In Duitsland verscheen er zelfs een boek over de inmenging van de geheime diensten binnen de journalistenwereld. Dat journalisten of kranten dan hele vreemde dingen gaan zeggen moge duidelijk zijn. De onafhankelijkheid van de mainstream media (msm) is inmiddels ver te zoeken en het nieuws wordt onderhand met een korreltje zout genomen.

Compact-Magazin demonstratief op non-actief gezet

Zodra omkopen geen optie meer is gaan overheden nóg verder, en dat komt steeds dichterbij een dictatuur. In Duitsland is onlangs het tijdschrift én de website ‘Compact’ (indirect) verboden. Zeer demonstratief zijn alle bezittingen (telefoons, geld, goud, harddisks, documenten, merchandising, auto’s, meubels) die het tijdschrift en de website mogelijk maken in beslag genomen en zijn de hoofdredacteur en een aantal redacteuren van hun bed gelicht. De banktegoeden zijn in beslag genomen van de uitgever, de logo’s van Compact zijn verboden verklaard en de activiteiten mogen niet onder een andere naam voortgezet worden. Daarnaast zijn alle activiteiten op hun eigen webshop, Whatsapp, Gettr, Telegram en YouTube per direct verboden. Overigens heeft het Openbaar Ministerie daarbij een truc uitgehaald door een verenigingsverbod uit te vaardigen tegen Compact-Magazin GmbH en Conspect Film GmbH (artikel 9 van de Grondwet in Duitsland).

De mond gesnoerd

Juristen gaan ervan uit dat uiteindelijk het Bundesverfassungsgericht de hele gang van zaken zal terugdraaien, maar dat kan nog wel even gaan duren. Tot die tijd is Compact de mond gesnoerd. Zonder persvrijheid, hoe radicaal ook, is er geen sprake meer van een democratie. Intimiderend voor andere media is het in ieder geval.

Compact is kritisch op het overheidsbeleid en publiceert maandelijks een magazine met een oplage van 40.000 stuks en publiceert daarnaast ook boeken. De organisatie werd sinds december 2021 door de overheid gezien als rechtsextremistisch. In een 79 pagina’s tellende onderbouwing wordt door het Openbaar Ministerie uit de doeken gedaan waarom Compact is aangepakt. Kern van het verhaal is dat men Compact ziet als ‘geestelijke brandstichter’ door (volgens het OM) het verspreiden van antisemitisme, racisme, vijandelijkheden tegen minderheden, geschiedvervalsing en complottheorieën.

Dat de persvrijheid hier wel zeer rigoureus en ongrondwettelijk wordt aangepakt dringt zelfs door bij de msm, die er uitgebreid over bericht. Het laatste woord is nu aan het Bundesverfassungsgericht, voorlopig is Compact in ieder geval de mond gesnoerd.

Er werken inmiddels zoveel Nederlandse journalisten voor geheime diensten dat er kennelijk regels moeten komen voor de manier waarop de diensten met hun medewerkers in de media moeten omgaan. Dat blijkt uit twee rapporten die de Commissie van Toezicht voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) eind juni publiceerde.

Om hoeveel journalisten het gaat en wat ze voor precies doen, staat niet in de rapporten. Tweede Kamerlid Pepijn van Houwelingen heeft daarover opheldering gevraagd aan minister van Defensie Ruben Breukelmans (VVD) en minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Judith Uitermark (NSC). Waarschijnlijk krijgt Van Houwelingen geen antwoord op zijn vragen, maar dat geeft niet. We weten het eigenlijk al.

De CTIVD bestudeerde alle dossiers van de journalisten die in de periode 2019-2022 voor de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) of de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hadden gewerkt. Dat deden die journalisten zonder uitzondering trouwens vrijwillig.

In zijn boek De littekens van de dag uit 2012 beschrijft Hans Laroes, oud-hoofdredacteur van het NOS Journaal, gevallen waarin geheime diensten Nederlandse journalisten chanteerden om spion te worden. Volgens de CTIVD-rapporten hebben de diensten anno nu geen chantage meer nodig om journalisten te werven.

‘Situaties van leven of dood’

Kritischer was de CTIVD over de manier waarop de diensten hun formulieren invulden en dossiers bijhielden. Dat kon beter. De AIVD begon een enkele keer al samen te werken met journalisten voordat de toestemming binnen was, en de MIVD was een paar keer vergeten om überhaupt een dossier over nieuwe mediacollega’s aan te leggen. Bovendien vond de CTIVD dat er regels moesten komen voor de omgang met journalisten.

“De diensten zijn verplicht dit te doen vanwege zorgplicht die ze hebben voor de veiligheid van de journalisten”, vertelde Kristel Koese, de secretaris-directeur van de CTIVD in een interview met de NOS. “We hebben gezien dat er op dat punt helemaal geen beleid is bij beide diensten. Het kan hier gaan om situaties van leven of dood.”

Thomas Bruning, algemeen secretaris van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), was niet gelukkig met de rapporten. Ze lieten zien dat de CTIVD het kennelijk prima vindt dat journalisten werken voor geheime diensten, vond hij. “Als journalist moet je je nooit voor het karretje van de overheid laten spannen, dan ben je je geloofwaardigheid kwijt”, vertelde Bruning aan de NOS. “Maar het is ook kwalijk dat de overheid niet beseft dat journalisten alleen kunnen functioneren als ze onafhankelijk zijn.”

Bovendien, benadrukte Bruning, bleek uit de rapporten dat de diensten geen benul hebben van “de kwetsbaarheid van onze beroepsgroep en de schade die ze onze beroepsgroep toebrengen”.

Schadevergoeding

Bruning deed zijn uitspraken met de affaire rond misdaadverslaggever Bas van Hout in zijn achterhoofd. Van Hout werkte in 1997-2002 voor de AIVD. Naar eigen zeggen verstrekte Van Hout informatie over liquidaties. Toen dat door een administratieve fout naar buiten kwam, kwamen Van Hout en minstens één van zijn bronnen in een ‘levensbedreigende situatie’. Omdat Van Hout vervolgens niet meer zijn werk kon doen, betaalde de overheid Van Hout een schadevergoeding van 865.000 euro.

Daarmee was de schade niet gerepareerd, oordeelde misdaadjournalist Gerlof Leistra in een gesprek met NPO1. Leistra merkte op dat door de affaire rond Van Hout misdaadjournalisten moeilijker hun werk konden doen. Hoe loslippig zijn mensen nog tegenover journalisten als die misschien straks alles doorvertellen aan de AIVD?

Elke redactie is geïnfiltreerd

Er is nog een andere, en eerlijk gezegd belangrijker redenen om je zorgen te maken over verslaggevers die voor inlichtingendiensten werken. In een artikel (update 2 juli 2019) op Villamedia, de website van de NVJ, zette Arnold Karskens ze keurig op een rijtje. Journalisten die werken voor een veiligheidsdienst verstrekken de diensten niet alleen van informatie, vertelt Karskens.

Ze gaan fungeren als verlengstukken van de dienst. Ze zullen niet snel kritisch over inlichtingendiensten schrijven, maar wel berichten over zaken die de overheid welkom zijn, bijvoorbeeld over de vermeende gevaren van rechtse organisaties, de zogenaamde expansiedrift van de Russische federatie of de noodzaak om collectief gevaarlijke medicamenten te gaan gebruiken (het laatste voorbeeld is van schrijver dezes).

Als het aantal verslaggevers met een 007-complex beperkt blijft, is er nog weinig aan de hand. Maar er zijn signalen dat alle grote reguliere nieuwsmedia zijn geïnfiltreerd. In het in 2016 verschenen boek Journalist te koop van Arnold Karskens komt een hoge ambtenaar van de AIVD aan het woord die laat vallen dat de dienst ‘op elke redactie een mannetje of meer’ heeft rondlopen. Dat betekent dat er in het Nederland minstens honderd journalisten zijn ingepalmd door de AIVD.

Het gaat daarbij vooral om verslaggevers die actief zijn op terreinen die interessant zijn voor de diensten, meldde de NRC op 14 oktober 2022. Volgens de krant was maar liefst de helft van alle verslaggevers die actief was op een terrein dat interessant is voor geheime diensten gevraagd om spion te worden. De geïnterviewde verslaggevers vertelden ook over bedreigende situaties. Die uitspraken waren de aanleiding voor de CTIVD om de rapporten te schrijven die eind juni 2024 verschenen.

Publieke opinie

Hoe onbetrouwbaar de producties van 007-journalisten zijn, blijkt uit het boek Gekaufte Journalisten uit 2014. Daarin vertelt Udo Ulfkotte hoe hijzelf als student werd gerekruteerd door de Duitse geheime dienst en werd geparachuteerd op de redactie van de Frankfurter Allgemeine Zeitung, de tegenhanger van de Nederlandse NRC. “In het begin was ik trots op mezelf”, vertelde Ulfkotte. “Maar in werkelijkheid was ik gewoon corrupt.”

Toen duidelijk werd dat de Verenigde Staten in Duitsland aan industriële spionage deed, produceerde Ulfkotte een stuk waarin stond dat de goudeerlijke Amerikaanse bondgenoten van Duitsland zoiets nooit zouden doen. In een ander artikel schreef Ulfkotte over een fabriek in Libië waarin Muammar Gaddafi chemische wapens produceerde met steun van Europese bedrijven. Er was niets van waar, maar het stuk maakte de publieke opinie rijp voor economische en militaire acties tegen Libië.

Als er minstens honderd van zulke verslaggevers actief zijn in de Nederlandse reguliere media, weet je hoe betrouwbaar die media zijn over de thema’s die écht belangrijk zijn. En wat voor een geschenk uit de hemel de alternatieve, nieuwe media zijn.