Helpt BNR haar luisteraars economisch de vernieling in?

Onderzoeksbureau Ipsos I&O voert periodiek peilingen uit bij Nederlandse ondernemers. Daar werk ik ook aan mee. De meest recente peiling – editie 12 – toont een nieuwe zorgelijke trend binnen ondernemend Nederland; verwachte afname in groei door geopolitieke instabiliteit en internationale conflicten en dreigende oorlog. De huidige generatie politieke ‘leiders’ in het Westen maakt er een rommel van en dat gaan we allemaal merken, niet alleen de ondernemers. Een samenvatting.

Ondernemers aanmerkelijk minder positief over economie

Ondernemers zijn ten opzichte van december 2024 veel minder positief over de stand van de economie, aldus het meest recente onderzoek van Ipsos I&O.

Het aandeel dat vindt dat het goed gaat met de economie is gedaald van 47 procent naar 41 procent. In vergelijking met de peiling van december 2024 is het percentage dat denkt dat de economie zal verslechteren flink gestegen. In december dacht een derde (35 procent) dat de economie zou verslechteren, in de huidige peiling is dit toegenomen tot de helft (49 procent).

2024 was al niet zo’n topjaar en 2025 wordt aanmerkelijk minder

Slechts drie op de tien ondernemers (30 procent) geven aan dat hun omzet in 2024 is gegroeid en nu verwacht nog slechts een kwart (25 procent) dat de omzet in 2025 zal stijgen.

Leggen we de formele ramingen van De Nederlandsche Bank (DNB) naast de feitelijke ervaringen en verwachtingen van ondernemers, dan zien we – zoals altijd – dat de cijfers van DNB rooskleuriger worden gepresenteerd. Dat zal te maken hebben met het feit dat DNB een filiaal van de Europese Centrale Bank (ECB) is en dus vooral mooie verhalen moet zien te verkopen over het eurogebied.

DNB zegt in de meest recente raming dat de Nederlandse economie in 2025 fors zal groeien met bijna het dubbele van de groei uit 2024; 1,5 procent groei (2025) in plaats van 0,9 procent in 2024.

DNB zegt dat 2025 beter wordt dan 2024, maar de ondernemers zeggen dat 2025 aanmerkelijk minder wordt. Logisch?

Zorgen om geopolitieke instabiliteit

Ondernemers beoordelen het ondernemersklimaat in Nederland met een magere 6,0. Als grootste zorg voor de Nederlandse economie noemt men geopolitieke instabiliteit en militaire conflicten.

Dit onderwerp vormt een veel grotere bedreiging dan in de vorige meting van Ipsos in december 2024. Met geopolitieke instabiliteit als grootste bedreiging hopen meer ondernemers dat het lidmaatschap van de Europese Unie een uitweg biedt voor de Nederlandse economie. De hoop op redding vanuit de EU (!) is ook flink gestegen ten opzichte van de vorige peiling, aldus Ipsos I&O.

Die hoop en verwachtingen ten aanzien van de EU vanuit ondernemers staan mijns inziens diametraal tegenover de werkelijkheid, zoals ik hieronder aan zal tonen.

Vanuit EU-belang zie je weliswaar de meer dan uitstekend werkende pr-machine van die EU.

In de praktijk raakt de EU echter steeds verder achterop ten opzichte van de andere machtsblokken China en VS. Dat bewijst onderstaande grafiek van het IMF. De EU gaat daarin van het economisch machtsblok met de meeste koopkracht (PPP) in 1980 (slechts 9 lidstaten!), naar het blok met de minste koopkracht voor burgers in 2025 (27 lidstaten!)

Hoe groter de EU, hoe armoediger de lidstaten.

Bron: International Monetary Fund (IMF)

Sterker nog; de EU heeft – door het veroorzaken van de energiecrisis in Europa – de allergrootste bijdrage geleverd aan de sloop van de Europese welvaart.

De geoliede pr-machine van de EU in combinatie met een ook door de EU beheerste Mediaraad zorgen wel voor het voortbestaan van sprookjes over een almaar groeiende Europese welvaart, terwijl de bovenstaande grafiek van het IMF duidelijk het tegenovergestelde laat zien.

Kwart zzp’ers ervaart negatieve effecten handhaving wet DBA

Vanaf 1 januari 2025 wordt de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie), die schijnzelfstandigheid van zzp’ers moet tegengaan, gehandhaafd. Een kwart van de zzp’ers ondervindt (zeer) negatieve effecten op de hoeveelheid opdrachten/werk sinds deze wet  wordt gehandhaafd. Maar liefst een derde van de ondernemers met werknemers huurt in 2025 minder zzp’ers in dan in 2024.

De handhaving krachtens de wet DBA is ook weer ingegeven door een instructie van de EU krachtens het zogeheten Europees Semester. In deze jaarlijkse opdracht aan de Nederlandse regering heeft de Europese Commissie aangegeven dat het aantal zzp’ers in Nederland moet worden verlaagd. Dat proces verloopt voor de EU naar wens sinds 1 januari dit jaar.

Verwachtingen over winst

Van de ondernemers verwacht een vijfde (22 procent) dat de winst zal stijgen in de komende twaalf maanden. Iets meer dan een derde (36 procent) verwacht een daling; dit percentage is hoger dan in de meting van december 2024.

Vier op de tien ondernemers (39 procent) denken dat de winst ongeveer gelijk zal blijven. Zzp’ers verwachten vaker dat de winst ongeveer gelijk zal blijven, terwijl niet-zzp’ers vaker verwachten dat de winst zal dalen.

Persoonlijk vind ik de hooggespannen verwachtingen van de ondernemers over de EU – zoals te lezen in de 12^e Ipsos I&O-peiling – het meest gevaarlijk. Immers, die EU is in vele gevallen juist oorzaak van de tegenvallende bedrijfsresultaten zoals hierboven aangetoond. Dat besef is nauwelijks ingedaald bij de meeste Nederlandse ondernemers.

En dat gebrek aan realiteitsbesef is zeer gevaarlijk voor de toekomst van ons land.

In deze aflevering van Indepen Nieuws praten we met Hester Bais, advocaat, klokkenluider en auteur van het boek Worst Bank Scenario. Hester Bais ontmaskert een grootschalige, internationale bankenfraude en netwerkcorruptie die sinds het begin van deze eeuw gaande is. Centraal staat een nieuw ‘gedekt’ financieel stelsel, dat in 2008 door de G20 werd aangeduid als “Bretton Woods 2.0”.

Banken, toezichthouders en overheden maskeren de omvangrijke onderpandtekorten in dit stelsel door hergebruik en centralisatie van onderpanden. Dit nieuwe stelsel werd na de crisis van 2008 geïntroduceerd en draait inmiddels proef achter de schermen. Het is gebouwd met Distributed Ledger Technology en ondersteunt ook cryptovaluta.

Hester stelt dat deze praktijken de welvaart, het welzijn en de vrijheden van burgers wereldwijd in gevaar brengen, en toekomstige generaties zullen opzadelen met enorme schulden.

Het boek Worst Bank Scenario kunt u hier bestellen.

Er werd al jaren gespeculeerd over de mogelijke invloed van het monetaire ECB-beleid op de rampzalige ontwikkelingen binnen de Europese – en Nederlandse – huizenmarkt. Inmiddels zijn er een aantal studies naar dit onderwerp gedaan en die liegen er niet om; in de hele eurozone is de huizenmarkt verziekt door ECB-beleid. Hieronder een samenvatting van de grootste effecten.

De Europese huizencrisis

De eurozone kampt met een crisis van historische omvang op het gebied van betaalbaarheid van woningen. In het afgelopen decennium zijn de huizenprijzen in grote Europese steden enorm gestegen, veel sneller dan de inkomensgroei. Dat is de conclusie van dit onderzoek.

In landen als Spanje stegen de huurprijzen tussen 2010 en 2022 met 80 procent, terwijl de huur in steden als Dublin en Amsterdam met meer dan 50 procent steeg. De helft van de Spanjaarden geeft 40 procent van hun netto inkomen aan wonen uit.

Overal in de EU stegen de huizenprijzen harder dan de eveneens schrikbarende inflatie, volgens deze studie. De betaalbaarheidskloof is zo groot geworden dat het bezitten of huren van een huis nu voor miljoenen Europeanen, met name jongere generaties, onbereikbaar is.

Meerdere oorzaken voor deze crisis, maar de ECB bleef tot dusver buiten schot

Hoewel woningtekorten, EU-stikstofregels en speculatieve investeringen door grote partijen als BlackRock bekende oorzaken zijn van deze crisis, blijft één cruciale factor onderbelicht: de rol van het ECB beleid sinds de crisis van 2008.

Hoog tijd om dieper in te gaan op de manier waarop jarenlange extreem lage rentetarieven, bijdrukken van euro’s  en de renteverhogingen van de afgelopen jaren de Europese huizenmarkt hebben beïnvloed.

Het ECB-beleid heeft verstrekkende gevolgen voor huiseigenaren, huurders en beleidsmakers gehad tot op de dag van vandaag.

Je zult er weinig over lezen in de reguliere media.

Door ECB verlaagde rente na de financiële crisis van 2008

Gedurende meer dan een decennium na de financiële crisis van 2008, voerde de ECB een beleid van extreem lage rentetarieven om economische groei te stimuleren. In 2016 was de belangrijkste herfinancieringsrente van de ECB gedaald tot nul procent, met depositorentes die in negatief gebied terechtkwamen. Dit ongekende tijdperk van goedkoop geld stimuleerde de economische activiteit en uitgaven/schulden van overheden, maar ontketende ook een kettingreactie betreffende prijsstijgingen op de woningmarkt.

Lage rentetarieven verlagen de kosten van lenen, waardoor hypotheken betaalbaarder worden voor huishoudens. Tussen 2012 en 2021 daalden de gemiddelde hypotheektarieven in de eurozone van 3,8 procent naar slechts 1,3 procent. Een dergelijke daling veroorzaakte een explosieve toename van de vraag naar woningen, omdat kopers goedkope hypotheken wilden afsluiten. Het aanbod van woningen kon deze toegenomen vraag echter niet aan, wat leidde tot aanzienlijke prijsstijgingen in de hele eurozone.

Een paar effecten van het ECB-rentebeleid:

• In Spanje stegen de huizenprijzen tussen 2014 en 2022 met 70,5 procent.
• In Nederland stegen de huizenprijzen tussen 2013 en 2022 met 72,4 procent.
• Door de rente jarenlang op nul procent te stellen, werden staatsobligaties onaantrekkelijke beleggingen waardoor ook investeringsmaatschappijen meer onroerend goed als belegging aankochten. Gevolg: explosieve stijging van de huizenprijzen.

Groeiende inkomensongelijkheid en kapitaalkloof

De huizenhausse kwam onevenredig ten goede aan beleggers en rijkere huishoudens. Volgens de enquête naar huishoudfinanciën en consumptie van de ECB (HFCS) zag de 10 procent van rijkste huishoudens qua vermogen hun netto woningvermogen met 45 procent groeien tussen 2010 en 2022, terwijl huishoudens met een midden- en lager inkomen moeite hadden om een hypotheek af te sluiten. Huurders werden ondertussen geconfronteerd met fors gestegen maandlasten omdat verhuurders hun hogere aankoopkosten aan hen doorberekenden.

 Zwalkend ECB-beleid door inflatie en afname economische groei

Vanaf medio 2022 is de ECB begonnen met snelle renteverhogingen om de stijgende inflatie na de pandemie te bestrijden. De belangrijkste beleidsrente kwam eind 2023 op 4,5 procent.

Dit markeerde – voor korte tijd – een scherpe breuk met het vorige tijdperk van goedkoop geld. Dit had aanzienlijke implicaties voor zowel de betaalbaarheid van woningen als mogelijkheden om te lenen.

In de eurozone stegen de gemiddelde hypotheektarieven naar 3,9 procent in 2024, twee jaar eerder was dit slechts 1,3 procent. Voor een typische hypotheek van 250.000 euro, met een looptijd van 25 jaar, vertaalt deze renteverhoging zich in een extra 400 euro aan maandelijkse lasten – een stijging van 30 procent van de huishoudelijke uitgaven aan huisvesting!

Dus: na eerst jarenlange explosieve stijging van huizenprijzen door lage rente, kwam daar vanaf 2024 ook nog eens veel hogere leenkosten bovenop waardoor wonen volledig onbetaalbaar werd voor jongeren.

ECB-rente weer omlaag na slechts twee jaar verhogingen

Na de eerste renteverhoging in juli 2022 met 0,5 procent, besloot de ECB vanaf juni 2024 de rente weer te gaan verlagen (zie grafiek hieronder). De ECB geeft als reden voor deze verlaging op dat de inflatie in de eurozone weer onder controle is en dicht bij de 2 procent.

Bron: Statista

Die inflatiecijfers zoals aangegeven door de ECB, liggen niet in lijn met de gegevens van Eurostat. Volgens dit statistiekbureau van de EU zitten talloze EU-landen nog ruim boven de 2 procent inflatie.

Slechts 8 van de 27 EU-lidstaten zitten op of onder een inflatie van 2 procent, de rest zit er (ruim) boven.

Nederland zit – met 3,5 procent – bij de twee hoogste inflatielanden binnen de eurozone.

Renteverlagingen van de ECB helpen Nederland verder de afgrond in betreffende inflatie. Maar er zijn nog meer negatieve effecten.

Bron: Eurostat

Dramatische effecten recente rentebesluiten van de ECB op de Nederlandse huizenmarkt

De renteverlagingen van de ECB sinds juni 2024 hebben niet alleen een negatief effect op onze inflatie, ze drijven ook de huizenprijzen in ons land veel verder omhoog. Lenen wordt immers weer goedkoper, waardoor de – reeds overspannen – vraag nog verder toeneemt ten opzichte van een veel te laag aanbod.

Onderzoek van de Rabobank wijst uit dat de woningprijzen dit jaar bijna 9 procent zullen stijgen ten opzichte van 2024. Dat is bijzonder dramatisch nieuws voor starters op de woningmarkt, maar ook voor mensen die al jaren huren. De huurtarieven in het middensegment mogen volgens de overheid met maximaal 7,7 procent stijgen in 2025.

Kortom, de ECB en euro hebben beiden een duidelijk en sterk negatief effect op:

• De huizenprijzen in Nederland
• De huurtarieven in Nederland
• De groeiende kloof tussen arm en rijk
• De nog steeds veel te hoge inflatie in ons land.

Vraag je daarom af wat de waarde voor Nederland is om de euro te blijven gebruiken en zich aan ECB-beleid te blijven onderwerpen. Een eigen munt betekent ook meer grip op de Nederlandse huizenprijzen.

INDEPEN staat voor een onafhankelijk en pluriform medialandschap met ruimte voor kritische en diepgaande journalistiek. Steun INDEPEN vandaag nog en maak samen met ons het verschil!