Nederlandse democratie en maatschappij zijn wankel; tijd voor een buitenparlementaire beweging?

Met importtarieven van 25 procent op producten die de EU naar de VS verkoopt, ontstaat de discussie in hoeverre de regering-Trump de EU benadeelt en wat voor effecten dat economische beleid op onze welvaart en economische groei hebben. Om daar goed zicht op te krijgen, is ook van belang welke importtarieven de EU richting de VS hanteert. Maar het gaat verder. Tussen de VS en de EU woedt al jaren een soort handelsoorlog die over meer dan importtarieven gaat. Een overzicht.

Hoe ziet de handelsverhouding tussen de EU en VS eruit?

Deze EU-website toont hoe de verhoudingen tussen import en export, van en naar de VS verlopen vanuit de EU. Een paar hoogtepunten:

• Als we goederen, diensten en investeringen in ogenschouw nemen, zijn de EU en de VS veruit elkaars grootste handelspartners wereldwijd.
• Ondanks het bovenstaande – en in tegenstelling tot vele andere landen – zijn beide partijen nooit tot een sluitend vrijhandelsakkoord gekomen zoals tussen landen binnen de EU.
• Het gemiddelde importtarief van zowel de VS als de EU voor goederen van de wederpartij is 1 procent volgens deze website van de EU. Trump wil dat tarief naar 25 procent verhogen voor alle producten uit de EU, dus vijfentwintig keer zoveel als tot op heden.
• Er is in 2014 een poging ondernomen om een vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS op te zetten, doch de invoering van dit verdrag – TTIP – is volgens de European Council on Foreign Relations (ECFR) in 2019 tegengehouden door president Trump in zijn eerste termijn.
• De handel in goederen en diensten tussen de EU en de VS bedroeg in 2023 1,6 biljoen euro. Dit betekent dat er elke dag voor 4,4 miljard euro aan goederen en diensten de Atlantische Oceaan oversteken tussen de EU en de VS. Dat is drie maal zoveel als wat er dagelijks tussen de VS en buurlanden Canada/Mexico wordt uitgewisseld.
• De handel in goederen en diensten is bijna in evenwicht: het verschil tussen de EU-export naar de VS en de Amerikaanse export naar de EU bedroeg in 2023 48 miljard euro; dat is slechts 3 procent van de totale handel tussen de EU en de VS.
• De EU exporteerde voor 503 miljard euro aan goederen naar de Amerikaanse markt en importeerde voor 347 miljard euro. Dit resulteerde in een handelsoverschot van 157 miljard euro voor de EU. Dit is waar Trump zich het meeste druk over maakt; het handelstekort vanuit de VS bezien als het om goederen gaat.
• De totale handel in diensten tussen de EU en de VS was in 2023 746 miljard euro waard. De EU exporteerde 319 miljard euro aan diensten naar de VS, terwijl ze 427 miljard euro importeerde uit de VS. Dit resulteerde in een dienstenhandelstekort van 109 miljard euro voor de EU. Dit vergeet Trump te melden als hij de EU economisch aanvalt. Het gaat hier om diensten vanuit Amerikaanse grootbanken, adviesbureaus zoals McKinsey, beleggingsmaatschappijen zoals BlackRock en bedrijven zoals Microsoft, Google en Netflix.

De EU exporteert dus jaarlijks 157 miljard euro aan goederen meer naar de VS en de VS exporteert jaarlijks 109 miljard euro meer aan diensten naar de EU.

In plaatjes ziet dat er zo uit voor de handel in goederen:

Bron: Europese Commissie

Het ziet er zo uit als het om handel in diensten gaat:

Bron: Europese Commissie

Welke importtarieven hanteert de EU voor Amerikaanse producten?

Trump kondigde eind februari aan voornemens te zijn om op alle producten uit de EU een importheffing van 25 procent in te voeren. Dat rechtvaardigt hij met de constatering dat de EU veel hogere invoerrechten op Amerikaanse auto’s heft (10 procent), dan de Amerikanen op Europese auto’s heffen (2,5 procent). Voor auto’s klopt dit verhaal, maar voor de overige import helemaal niet.

Wil je precies weten wat de EU-importtarieven per Amerikaans product zijn, dan tref je dat aan op deze EU-website. Deze tarieven variëren van 0 tot 10 procent met een gemiddelde van 1 procent zoals al eerder genoemd.

Uit de VS geïmporteerd plaatstaal kent bijvoorbeeld een 0 procent importtarief:

Bron: Europese Commissie

Het opleggen van de 25 procent op alle vanuit de EU geïmporteerde goederen zal de Europese economie forse schade opleveren, zeker als de EU zou besluiten om hetzelfde te gaan doen met importen uit de VS. Indepen besteedde daar al eerder aandacht aan.

Andere strijdpunten in de handel tussen de EU en de VS

Behalve de tot op heden kleine verschillen op de handelsbalans en in invoerrechten, bestaan er enkele wel zwaarwegende handelsbeperkingen tussen beide blokken;

• Extraterritoriale Amerikaanse wetgeving

Dit gaat over het door de VS opleggen van verboden aan bedrijven zoals ASML om naar China te exporteren. Dit artikel uit het Nederlands Juristenblad (NJB) legt duidelijk uit wat er aan de hand is: “De Amerikaanse extraterritoriale regelgeving heeft een aanzienlijke impact op de belangen van Nederlandse individuen, Nederlandse ondernemingen en de Nederlandse Staat zelf.

Nederlandse (rechts-)personen worden geconfronteerd met handelsbeperkingen en aangifteverplichtingen, terwijl de politieke ruimte om een zelfstandig Nederlands (en Europees) buitenlands beleid vorm te geven verkleint ….”

Het NJB stelt dat de VS op onrechtmatige wijze intervenieert in het buitenland en daarmee voor ontelbare miljarden euro’s schade creëert voor de EU.

• Spionage activiteiten en geopolitieke machtsuitoefening

Na aanvankelijk vooral in Zuid-Amerika en het Midden-Oosten te hebben geopereerd, is sinds 2000 in toenemende mate het Europese continent doelwit van Amerikaanse economische belangen. Dat is niet beperkt tot de EU. De oorlog in Oekraïne mag ook als onderdeel van dit VS-beleid gezien worden volgens professor Robert H. Wade van de London School of Economics and Political Science (LSE).

De ‘deal’ die Trump nu gaat maken met Oekraïne over het verkrijgen van de zeldzame grondstoffen van dat land, ligt in het verlengde van het betoog van professor Wade.

• Door de EU aan de VS opgelegde boetes en vice versa

De VS beklaagt zich over de boetes die de EU oplegt aan vooral Amerikaanse Big Tech-bedrijven zoals Google.

De Amerikaanse Kamer van Koophandel noemt op zijn website de grootste EU-boetes:

• Een boete van 324 miljoen dollar voor Uber wegens “privacy schendingen”.
• Een boete van 1,3 miljard dollar voor META, het moederbedrijf van Facebook, voor “privacy schendingen”.
• Het Amerikaanse bedrijf Illumina kreeg een boete van 476 miljoen dollar omdat het een fusie voltooide zonder toestemming van de Europese Commissie.
• De EU en haar lidstaten hebben verder miljarden dollars aan boetes en straffen opgelegd aan Apple, Amazon, Google, Mastercard, Microsoft en Qualcomm, aldus de Amerikaanse Kamer van Koophandel.

Bij deze opsomming wordt vergeten welke miljardenboetes de VS aan EU-bedrijven oplegt, welke in deze database zijn terug te vinden.

Samengevat zijn de VS en de EU ‘s werelds grootste handelpartners waarbij de EU meer goederen aan de VS verkoopt dan andersom, maar de VS juist meer diensten aan de EU levert. Het totaal saldo van goederen en diensten over en weer is nagenoeg gelijk.

Gelijkheid geldt tot op heden ook voor de importtarieven over en weer, waarvan het gemiddelde 1 procent is. Als Trump zijn plannen doorgaan, wordt dit 25 maal zo hoog en dat zal zowel de EU-burger als de Amerikaanse burger aanzienlijke schade toebrengen.

De Europese Unie is opgericht “om de Verenigde Staten te naaien”, aldus president Trump op 26 februari 2025. Hij verklaarde die dag ook over te zullen gaan op een handelsoorlog tegenover de EU waarbij op vele – zo niet alle – producten uit de EU het hoogste importtarief van 25 procent wordt geheven. Vanaf april aanstaande is de planning. Verder is de EU niet welkom bij de vredesbesprekingen over de oorlog in Oekraïne, moeten de lidstaten wel ieder 5 procent van hun bnp aan (Amerikaanse) wapens gaan besteden en de vredesmacht in Oekraïne leveren nadat de VS vrede heeft gesticht. De EU heeft een heel ander type leiders nodig dan bijvoorbeeld Ursula von de Leyen.

De EU is opgericht om de VS te naaien

“De Europese Unie is opgericht om de Verenigde Staten te naaien.” Dat heeft de Amerikaanse president Donald Trump op 26 februari 2025 gezegd bij de aankondiging van nieuwe importtarieven op Europese producten, aldus dit platform. Maar is dat wel zo? Het korte antwoord: nee. Het tegenovergestelde is waar.

Om te voorkomen dat opnieuw oorlog  in Europa zou ontstaan, bracht de VS op 3 april 1948 de Economic Recovery Act of 1948, later bekend onder de naam Marshallplan, uit. Een voorwaarde van de VS voor hun financiële steun aan West-Europa, was de oprichting van de Verenigde Staten van Europa; een federatie van West-Europese staten, die sterk genoeg zou zijn om een Sovjetaanval te weerstaan – zonder Amerikaanse hulp.

De start van het proces dat nu de EU heet, begon met het Verdrag van Parijs uit 1951 waarmee de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) werd opgericht.

De EU is als handelspartner en politieke alliantie in de goot beland

Indepen besteedde er recent veel aandacht aan; de wijze waarop Ursula von der Leyen volledig aan de kant werd geschoven door Donald Trump. In dit artikel is te lezen hoe Von der Leyen als ‘loser‘ van de internationale politiek werd afgeserveerd door The Donald. Ze werd niet uitgenodigd bij de inauguratie van Trump en ook niet bij de vredesonderhandelingen over Oekraïne, ondanks dat de EU meer miljarden aan dat land heeft besteed dan de VS.

Inmiddels heeft Trump de volgende stap gezet om de EU op de vuilnisbelt van de geschiedenis te laten belanden; het opleggen van een importtarief van 25 procent voor de meeste producten uit de Europese Unie. Dat tarief overtreft het aan China opgelegde tarief van ‘slechts’ 10 procent.

Als je aan een voormalige politieke en economische partner opeens die 25 procent oplegt, terwijl je aan een strategische vijand 10 procent oplegt, beschadigt dat de relatie onvoorstelbaar. De EU heeft op 27 februari 2025 aangekondigd snel en krachtig te reageren.

Welke tegenreactie de EU in petto heeft, is uiteraard wederom niet duidelijk.

De EU loopt waarschijnlijk de deals met Oekraïne over edelmetalen mis

Op 13 juli 2021, er was toen nog geen oorlog in zicht, maakten de Europese Commissie en Oekraïne een strategisch partnerschap bekend inzake de voor de toekomst van de voor de EU essentiële grondstoffen. Dat moest zorgen voor een betere waardeketen inzake de productie van batterijen en elektrische auto’s binnen de EU. Zonder Oekraïense bodemschatten wordt het voor de EU moeilijk, zo niet onmogelijk, enige concurrentiepositie van de EU in de wereld te behouden en de Green Deal te laten slagen.

Op 21 februari 2025 beloofde de EU daarom een nieuwe ronde van militaire steun aan Oekraïne van 20 miljard euro om de oorlog voort te kunnen zetten. Op diezelfde dag meldt The Wall Street Journal echter dat de dreigementen en beschuldigingen van Trump aan het adres van Zelensky hebben gewerkt. Zelensky is bereid zijn bodemschatten voor 50 procent aan de VS te schenken in ruil voor bescherming tegen Rusland.

Op 24 februari 2025 werd door de EU dus nog eens voor 6 miljard euro aan raketten en artillerie aan Oekraïne toegezegd in de hoop Zelensky aan de EU-kant te houden. Op 28 februari 2025 ging Zelensky naar Washington om een deal met de VS te tekenen, waarin Oekraïne daadwerkelijk akkoord gaat met een afdracht van 50 procent van de opbrengsten uit verkoop van zijn zeldzame metalen aan de VS, in ruil voor de door de VS aan Oekraïne geleverde steun. Dat gesprek liep volledig mis, zoals uit deze NOS-clip blijkt.

Voorlopig is er geen deal en geen einde aan de oorlog.

Wel vonden er op 27 en 28 februari 2025 directe besprekingen tussen de VS en Rusland plaats over de beëindiging van Russische sancties, aldus Russisch staatspersbureau TASS.

Wat gaat die handelsoorlog met de VS kosten voor Nederland en de EU?

De Nederlandsche Bank (DNB) heeft berekeningen voor de Nederlandse economie voor 2025 gemaakt die hier te vinden zijn. De Nederlandse economie groeit dit jaar met 1,5 procent. De grootste bedreigingen van die 1,5 procent zijn de plannen voor een handelsoorlog met de EU vanuit de regering-Trump. Alleen al de importtarieven van Trump kunnen de groeicijfers voor 2025 in Nederland halveren als er 10 procent importtarief zou worden gehanteerd, aldus DNB.

Maar… het voornemen is 25 procent! In dat geval zou de Nederlandse economie geen 1,5 procent groeien en ook geen 0,7 procent, maar ongeveer 0 procent! Bij 0 procent groei – 2024 kende 0,9 procent groei – gaan we dat merken in meer werklozen en faillissementen.

Zoek je naar de effecten van de voorgenomen 25 procent VS-importtarieven voor de EU, dan kom je uit op deze website van de EU. Daar valt weinig concreets op te lezen, behalve dat het heel erg zal zijn voor de EU als de plannen van Trump doorgaan.

Zoals al gezegd belooft de EU om direct en hard in te grijpen als Trump zijn plannen doorzet. Hóé de EU dat gaat doen, is nergens te vinden…

Hoogste tijd voor een heel ander Europa

Het Britse blad Morningstar heeft wel een beeld bij wat de EU gaat doen als ‘wraak’ voor de importtarieven van Trump, namelijk de eigen Europese burgers een oor aannaaien middels een forse verlaging van de wisselkoers euro versus Amerikaanse dollar. Dat heeft tot gevolg dat Europese grootbedrijven relatief goedkoop naar de VS blijven exporteren, terwijl de inflatie in de eurozone als een raket omhoog schiet.

Die giftige cocktail van 25 procent tariefverhogingen uit de VS met een lagere eurokoers en een volgende renteverlaging door de ECB, zullen de armoede binnen vele Europese gezinnen tot onhoudbare hoogten opdrijven.

Iemand als Trump heeft alleen respect voor sterke leiders als Viktor Orbán. De EU moet daar haar lessen uit trekken voordat het aantal Europese dak- en thuislozen niet meer te tellen is.

Hoogste tijd voor een economisch geheel anders ingericht Europa!

De EU wordt al jaren een transferunie genoemd: een groep rijkere lidstaten sponsort de armere lidstaten met belastinggeld van de burgers uit die rijkere landen. Om hoeveel geld gaat het nou eigenlijk per land en per burger? Waar komt dat terecht? Een mooi onderwerp voor Indepen!

Onderzoek naar de Europese transferunie

Het Centrum voor Europese Politiek (cep) – adviesorgaan van de EU – deed onderzoek naar de overdracht – transfers – van geld naar armere lidstaten. De resultaten zijn verrassend en goed om te weten als we praten over de voor- en nadelen van het Nederlandse EU-lidmaatschap.

Het betreffende onderzoek analyseert de periode 2008 – 2017. In deze  periode van belastinggeldoverdrachten van de ene naar de andere EU-lidstaat, heeft het cep verschillende vormen meegenomen:

• Overdracht van gelden via de jaarlijkse bijdragen aan de EU-begroting per land (lidmaatschapsgeld).
• Overdracht van gelden via financiële instituten als het Europees Stabiliteitmechanisme (ESM) en andere door de EU opgerichte financiële instituten als EFSF en EFSM.
• Overdracht van gelden via de Europese Investeringsbank (EIB).

Niet meegenomen in de studie zijn alle transfers van belastinggeld en vermogensbestanddelen van burgers via het monetaire (wan-)beleid van de ECB. Dit beleid, voornamelijk geld bijdrukken en de rente naar (onder) nul procent brengen, heeft veel Europeanen uit de middenklasse hun vermogen en pensioenen doen verdampen. Hierdoor konden zwakkere lidstaten door de ECB van goedkoop krediet worden voorzien.

Mijn inschatting is dat de vermogenstransfers via het ECB monetaire beleid – van geld bijdrukken en rente naar nul procent – de grootste bijdrage heeft geleverd aan de armoedeval van de Europese middenklasse. Tot dusver helaas, maar politiek zeer begrijpelijk, nog niet in kaart gebracht.

Overdracht via de jaarlijkse EU-bijdragen per land

De jaarlijkse EU-begroting omvat momenteel circa 170 miljard euro. Dat bedrag wordt gebruikt om de ambtelijke organisatie van de EU te kunnen betalen en subsidies uit te keren aan lidstaten. Iedere EU-lidstaat betaalt jaarlijks lidmaatschapsgeld.

De bijdrage van Nederland is een dikke 9 miljard euro per jaar. Tegelijkertijd ontvangt ons land ook een bijdrage uit het EU-fonds in de vorm van subsidies. Dat is jaarlijks circa 2 miljard euro.

We zijn dus een netto betaler voor circa 7 miljard euro per jaar aan de EU. Dat Nederlandse belastinggeld komt ten goede aan andere EU-lidstaten. En dan hebben we het nog niet gehad over de bijna 8 miljard euro die Nederland aan steun voor Oekraïne uitgaf.

Overdracht van belastinggeld via financiële instituten van de EU

Financiële bijstand voor lidstaten die het risico lopen failliet te gaan, werd ook gegeven aan niet-eurolanden zoals Hongarije en Polen via de betalingsbalansfaciliteit (artikel 143 VwEU). Daarnaast ging bijstand naar de zwakkere landen van de eurozone zoals Griekenland en Italië in de vorm van bilaterale leningen uit het Europees Financieel Stabilisatiemechanisme (EFSM), de Europese Faciliteit voor Financiële Stabiliteit (EFSF) en het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM).

Transfers van belastinggeld ten gunste van het ontvangende land ontstaan als de werkelijke rente van een Europese lening lager is dan de marktrente. Dat hebben we vanaf 2022 grootscheeps zien gebeuren ten gunste van landen als Italië. Voor die landen wordt een lagere rentevoet voor de staatsobligaties vastgesteld, omdat ze de marktrente niet meer kunnen betalen. Die lagere rente voert tot lagere opbrengsten bij de ECB – opkoper van deze obligaties – en daarvoor draaien de andere lidstaten weer op. Volgens Fitch Ratings betreft dat een bedrag van 160 miljard euro voor de huidige periode (2024-2028), iets waar je nergens wat over leest.

Overdracht van belastinggeld via de Europese Investeringsbank

Om de herverdeling via de Europese Investeringsbank (EIB) te berekenen, bepaalde het cep eerst het aandeel van de EIB-leningen in elke lidstaat. Als de EIB-leningen goedkoper waren dan die van de nationale banken, profiteerde de lidstaat. Lidstaten zoals Nederland, die relatief minder EIB-leningen ontvingen dan andere EU-lidstaten, liepen het rentevoordeel van de EIB mis en betaalden mee aan de lagere rente van de begunstigde lidstaten.

Onderstaande tabel geeft de cumulatieve effecten van de EU-transferunie tussen 2008-2017 helder weer. Griekenland en Polen profiteerden het meest – respectievelijk 114,4 miljard euro en 103,7 miljard euro.

De Nederlandse belastingbetaler was netto 29,1 miljard euro kwijt door donaties aan andere EU-landen in de periode 2008-2017.

Bron: cep

Wat heb je als Nederlander aan al deze verdwenen euro’s?

Het is zonneklaar dat het EU-lidmaatschap Nederland veel meer geld kost dan dat het opbrengt. Maar de EU is meer dan alleen een kostenplaatje. Het is oorspronkelijk opgezet als samenwerking om de handel in Europa te bevorderen. Vanaf 2000 heeft de leiding in Brussel steeds meer gewerkt aan een Federaal Europa; een soort Verenigde Staten van Europa. De naam van het samenwerkingsverband wijzigde ook van Europese Economische Gemeenschap (EEG), dat op handel gericht was, naar Europese Unie, dat op een centrale leiding van Europa gericht is.

Vanaf 2000 heeft de Brusselse ambtenarij ook een aantal instituten en instrumenten in het leven geroepen die het Verenigde Europa, vormgeven:

• Een gemeenschappelijke munt, de euro.
• Een eigen Centrale Bank die de nationale centrale banken in feite overbodig maakt.
• Een uitgebreid wetgevingsapparaat dat nationale wetgeving vervangt en overheerst.
• Een politiek apparaat, dat steeds meer buiten het Europees Parlement om wetgeving implementeert via de verkorte ‘triloog’ wetgevingsprocedure. Hiermee wordt de democratie in Europa toenemend buitenspel gezet.
• Een interne sanctiepolitiek die ingezet kan worden tegen eigen EU-landen zoals Polen en Hongarije.
• Een eigen externe sanctiepolitiek die ingezet kan worden tegen derde landen zoals Rusland en Wit-Rusland.
• Eigen mediabeleid dat bepaalt wat er in kranten, op tv en sociale media als ‘wenselijk’ en ‘passend’ wordt gezien voor de Europeanen.
• Eigen censuurbeleid dat bepaalt welke buitenlandse media in de EU verspreid mogen worden. Zie bijvoorbeeld het verbod op het bekijken van de Russische zender RT en het blokkeren van deze zender op internet en alle satellietzenders.
• Een eigen structuur voor privacy (AVG) die alleen geschonden mag worden voor nieuwe technologische ontwikkelingen zoals het EU digitale paspoort, of het digitaal centralebankgeld (CBDC).
• Een gemeenschappelijk beleid voor immigratie.

Als ik de laatste ontwikkelingen vanuit de EU naar Nederland bekijk – een door de EU afgekeurde begroting voor 2024-2025 waardoor ons land tot onzinnige bezuinigingen gedwongen wordt – is het me duidelijk wat er moet gebeuren. Ik hoop de lezer van dit verhaal ook.