Val kabinet: opnieuw volgens draaiboek?

De inflatie over september is – volgens de eerste raming van het CBS – slechts 0,2 procent!! Fantastisch succes van het ECB beleid toch?. Het ongelooflijke nieuws kan je hier zelf nalezen. Maar hier klopt helaas geen biet van.

De snelle raming van het CBS

Bij de snelle raming was de inflatie in september 0,2 procent, meldt het CBS. Deze snelle raming is berekend op basis van nog onvolledige brongegevens. In augustus waren consumentengoederen en -diensten 3,0 procent duurder dan een jaar eerder. De inflatie wordt elke maand gemeten als de ontwikkeling van de consumentenprijsindex (CPI) ten opzichte van dezelfde maand in het voorgaande jaar.

De CPI geeft daarnaast ook inzicht in de prijsontwikkeling ten opzichte van een maand eerder. Volgens de snelle raming daalden de prijzen voor consumenten in september 2023 met 0,4 procent ten opzichte van augustus 2023. De definitieve cijfers van de CPI over september worden op 10 oktober gepubliceerd.

Inflatie per productgroep

Bij de snelle raming maakt het CBS naast het inflatiecijfer ook de prijsontwikkeling van een aantal productgroepen bekend. Deze productgroepen zijn samentellingen van bestedingscategorieën op een bepaald thema, zoals alle diensten. Op 10 oktober wordt van alle categorieën in de CPI de prijsontwikkeling gepubliceerd.

Uit die berekeningen voor september zou blijken dat de prijzen voor energie (benzine, diesel, gas en elektriciteit) in totaal met bijna 40 procent gedaald zouden zijn. Herkenbaar? Voor geen enkele Nederlander vermoed ik.

Grote invloed prijsontwikkeling energie op inflatie?

Het CBS stelt in het persbericht van 29 september; “De prijsontwikkeling van energie heeft al geruime tijd een grote invloed op het verloop van de inflatie. Dit komt met name door de hoge prijzen vorig jaar. In de tweede helft van 2022 namen de energieprijzen in de CPI fors toe. Mede daardoor werd er in die periode een hele hoge inflatie gemeten. De prijzen van energie in de CPI zijn nu een stuk lager dan in 2022. Omdat de inflatie wordt gemeten als de ontwikkeling van de prijzen ten opzichte van dezelfde maand in het voorgaande jaar, valt de inflatie nu lager uit.”

Einde citaat.

Datzelfde CBS beweert het tegenovergestelde over de energieprijzen in een artikel van 20 juli dit jaar. Daarin staat het volgende te lezen: ”Met de prijzen van juni 2023 gemeten ligt de energierekening 630 euro hoger dan een jaar eerder in juni 2022. De prijsstijgingen kwamen vooral door hogere belastingen.”

Einde citaat.

In juli dit jaar beweert het CBS dus dat de prijzen van energie een stuk hoger liggen dan in juni 2022 (630 euro per huishouden) om dan in september dit jaar het tegenovergestelde te beweren; de prijzen zijn nu een stuk lager.

Bekijk onderstaande tabel van het CBS uit juli dit jaar maar eens; vanaf januari 2023 zie je gemiddelde energiekosten per huishouden, per maand die 40 procent hoger liggen dan in 2022. En in september wordt het tegenovergestelde beweerd; 40 procent lagere energiekosten dit jaar. Beste CBS: hier is geen touw meer aan vast te knopen!

RABObank was de eerste die aan de bel trok

Analisten van de Rabobank voorspelden op 31 augustus dit jaar al dat de nieuwe CBS inflatieberekening voor september op ca. 0,8 procent uit zou komen. Maar het CBS maakt het zelf nog veel bonter: 0,2 procent! Volgens dezelfde Rabo analyse zou de inflatie voor september rond de 9,2 procent moeten liggen en dus geen 0,2 procent.

Het officiële CBS inflatiecijfer van september maskeert daarmee de daadwerkelijke inflatie die de gemiddelde Nederlander nog steeds zal ervaren. Zeker na de heftige stijgingen van brandstofprijzen aan de pomp tweede helft september.

Als de feitelijke inflatie rond de 46 keer zo hoog ligt (Rabo calculaties voor september) dan de door het CBS gerapporteerde cijfer, dan hebben we te maken met een extreem voorbeeld van desinformatie vanuit een belangrijke overheidsbron.

Desinformatie, misinformatie en fake news kunnen tot foute beslissingen leiden. Foute financiële beslissingen in dit geval. Immers, bij een inflatie van 0,2 procent gaat iedereen weer lekker sparen om tussen de 1,25 en 2 procent rente te ontvangen. Maar als de feitelijke inflatie rond de 9 procent  (Rabo calculatie voor september) zou liggen, ga je als de duvel edelmetalen aankopen!

Wie draait er straks weer op voor de schade die voortvloeit uit deze desinformatie? Juist, de Nederlandse burger. Een overheid die andermaal niet meer te vertrouwen is. Wat moet er veel puin geruimd worden door een nieuw kabinet. Bijna onvoorstelbaar.

Jongerenwerkers zijn in Nederland de ogen en oren van de maatschappij. Ze luiden de noodklok over polarisatie en radicalisering onder de jeugd. Die richt zich steeds meer op de overheid, en maatschappelijk werkers hebben daar begrip voor. “Wij begrijpen het beleid ook niet meer.”

Dat staat in een onderzoek van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit, een werkgroep van het ministerie van Sociale Zaken met experts op het gebied van radicalisering en polarisatie. Een kleine honderd jongerenwerkers uit het hele land deden mee. De grootste zorgen leven in middelgrote steden (tot 100.000 inwoners).

Het broeit overal in het land: slechts één op de twaalf deelnemers zegt wijken te kennen waar het nooit onrustig is geweest, de afgelopen jaren. De coronapandemie heeft duidelijk als katalysator gewerkt. Maar nadat de maatregelen waren opgeheven, verdween de teleurstelling in de overheid niet. Frustratie neemt toe, en verergert door armoede en lange wachttijden in de hulpverlening. “Sommige jongerenwerkers ervaren dat het bij zulke grote maatschappelijke knelpunten soms lastig is om een positief toekomstperspectief te schetsen.”

“Het wantrouwen naar de overheid speelt bij zowel jongeren zonder migratieachtergrond als met een migratieachtergrond.

De strenge overheidsmaatregelen tijdens de Coronapandemie hebben ervoor gezorgd dat jongeren de overheid meer zijn gaan wantrouwen. 

De verschijningsvormen van polarisatie en radicalisering bij jongeren veranderen. Religie is in de afgelopen jaren minder belangrijk geworden, radicaal rechtse denkbeelden, wantrouwen naar de overheid en complottheorieën zijn toegenomen.“

Bij verschillende ongeregeldheden de afgelopen jaren, zoals in 2020 in de Schilderswijk in Den Haag, maar ook bij de avondklokrellen, was te zien hoe jongeren uit letterlijk alle geledingen van de samenleving eendrachtig optrokken tegen de politie. De afkeer van de overheid doorbreekt spanningen tussen bevolkingsgroepen in de samenleving. Toen in de Haagse Schilderswijk de brandkranen werden opengedraaid, kwam de hele stad daar op af.

Een helikopter van de politie hing die zomer al eens anderhalf uur boven een duinpan, omdat van een groep jongeren die daar tegen de coronaregels in bij elkaar was gekomen, eentje leek te ontkomen. De geluidsoverlast haalde ruimschoots het nieuws, niet vermeld werd dat het ging om een clubje hockeyvriendjes.

Jongeren in de duinen op een warme avond in mei, gefilmd met een warmtecamera door een politiehelikopter.

Ook een groot huis is soms te klein voor een puber, in kleine huizen is dat nog sneller. Zo had de politie verderop in de achterstandswijk Moerwijk de handen vol aan het uit elkaar drijven van ‘samenscholingen’ van groepen jongens die op straat bij elkaar kwamen. Toen hier door de avondklok ook nog eenvoudig boetes konden worden uitgedeeld, werd het nog vervelender.

Dat steeds vaker jongeren niet veel perspectief zeggen te hebben, wordt misschien mede veroorzaakt door de vergrijzing. Die werkt bij verkiezingen namelijk getalsmatig in het nadeel van de jeugd. Meer dan de helft van de kiezers in Nederland is boven de vijftig jaar oud. 2,4 Miljoen Nederlanders zijn jonger dan 30 jaar, evenveel 70-plussers zijn kiesgerechtigd.

Het begrip bij de oudere generaties voor de zorgen van de jongeren houdt niet over, blijkt uit de verhalen van de jongerenwerkers in het onderzoek van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit. “Jongerenwerkers zien vooral een rol voor zichzelf in het preventieve werkveld. Maar juist bij incidenten waar maatschappelijke spanningen een rol spelen, zoals de Zwarte Piet-protesten of avond- klokrellen, wordt er een beroep op jongerenwerkers gedaan om vanuit een handhavende rol op te treden.”

Was aardgas decennialang een bron van inkomsten voor de overheid dankzij de winning ervan in onder meer Groningen, tegenwoordig wordt de schatkist gevuld door torenhoge belastingen te heffen op gas. Deze ontwikkeling zet onverminderd door, ook al is Nederland volgens Ben Woldring al Europees kampioen taks heffen.

Volgend jaar neemt de belastingdruk toe met bijna 20 procent, becijferde de internetondernemer die via Gaslicht.com energiecontracten verkoopt. Naast de gasbelasting stijgt ook de btw. Die gaat weer naar 21 procent, ‘alsof energie een luxeproduct is’, sneert Woldring in een analyse van de Prinsjesdagstukken van het kabinet.

In 2021 was de belasting per kuub gas 42 cent, volgend jaar wordt dat 71 cent. In die 71 cent is wel de opslag voor duurzame energie opgenomen, die 10 cent per kuub was in 2021. De prijsopdrijving is geheel het gevolg van beleid van kabinetten-Rutte. Tien jaar geleden inde de overheid per kuub gas nog maar 23 cent energiebelasting. De bedoeling van de belastingverhoging is mensen stimuleren om over te schakelen op andere energiebronnen en om minder te consumeren.

Een gemiddeld huishouden gaat per jaar door de ingrepen nog eens 90 euro meer betalen dan nu. Naast de belasting stijgt ook het bedrag dat netbeheerders opeisen voor het leveren. Met dit geld moet de capaciteit van met name het stroomnet worden uitgebreid.

Een belastingverhoging op brandstof, die waarschijnlijk niet doorgaat, is de verhoging van de accijns op benzine en diesel. Een tijdelijke verlaging vanwege de oorlog in Oekraïne wordt volgend jaar in stand gehouden, als het aan een meerderheid van de Kamer ligt. Desondanks blijft ook hier Nederland een Europese koploper belasting heffen.

Volgens economen profiteren vooral de rijkere Nederlandse automobilisten van deze verlenging van de korting; zij rijden meer dan armere mensen.

Zonder ingrijpende veranderingen in het klimaatbeleid is ook onder toekomstige kabinetten geen verlaging van de heffingen te verwachten. Het aankomende kabinet moet al flink bezuinigen dan wel belastingen verhogen, om de overheidsfinanciën op orde te brengen. Die zijn de pan uit gerezen tijdens de laatste twee kabinetten.

Aan de vrijstelling voor grootverbruikers van gas wordt evenwel niets veranderd, zo lijkt het. D66-fractievoorzitter Paternotte zei tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dat Nederland aanpassingen beter in Europees verband kan afspreken, om te voorkomen dat bedrijven die veel energie gebruiken wegtrekken. Naar verwachting krijgt het demissionaire kabinet deze opdracht mee van de Kamer.

In Groot-Brittannië trapt intussen premier Rishi Sunak opvallend hard op de rem in de verduurzaming van de economie. Zo is een verbod op verkoop van benzineauto’s dat voor 2030 was voorzien, op 20 september met tenminste vijf jaar uitgesteld. Dit uitstel geldt ook voor het vervangen van cv-ketels voor warmtepompen.

Sunak belooft ook geen vlees- en vliegtaks in te voeren om consumptie te ontmoedigen.