Wanneer staat de wetenschap op tegen de utopie van de politiek?

INDEPEN LIVE VANUIT STRAATSBURG

,,We moeten stoppen met de mensen bang maken.’’ De Italiaanse Europarlementariër Silvia Sardone van de fractie ID vindt het waanzin hoe Europeanen momenteel voortdurend ingepeperd wordt dat de ondergang nabij is door het klimaat. Dat zei ze 12 september in het Europees parlement in Straatsburg.

,,Laten we bij hittegolven ophouden met het alarmisme’’, zei ze over de toon in het debat. De EU wil een rampenfonds gaan creëren voor lidstaten die getroffen worden door overstromingen, hittegolven of bosbranden. Sardone is niet tegen zo’n solidariteitsfonds maar ze verzet zich wel tegen de politieke bangmakerij en over de zwaar beklemmende toon waarop gesproken wordt over de toekomst, het nieuwe fonds en het klimaat.

Europa is een risicogebied voor natuurrampen, zei de Spaanse María Soraya Rodríguez Ramos van Renew Europe (waar VVD en D66 bij aangesloten zijn). En zij sprak over ,,vernietigende klimaatverandering. We moeten de Green deal versnellen om deze natuurrampen af te remmen.’’

Martin Hojsík van Renew gaf een nog zwarter beeld. ,,Mensen worden gedood. Dieren worden gedood. Door bosbranden, overstromingen en hagelstenen zo groot als tennisballen. We kunnen niet langer ontkennen dat dit soort dingen het leven onmogelijk gaan maken.’’

Vanuit de linkerflank klinkt de roep om het versneld verbieden van benzineauto’s. ,,De planeet maakt een diepgaande klimaatcrisis door.’’

De Poolse Anna Zalewska van de rechtervleugel ECR (waarbij ook de Nederlandse Europarlementariër Rob Roos en de SGP horen) is voorstander van de komst van een rampenfonds. Maar ze vindt ook dat er een grondige analyse nodig is over de situatie rond het klimaat en de rampen in de wereld. ,,De bosbranden zijn in sommige gevallen ook aangestoken’’, berispte ze. ,,Dáár wil ik u wel aan herinneren.’’

De Bulgaar Angel Dzhambazki van diezelfde ECR denkt dat de groene lobbyisten de toon bepalen en   te veel macht en invloed hebben. ,,Lobbyisten bepalen de aanpak. Er is een compleet gebrek aan transparantie’’, zei hij over de machten achter de schermen.

De Europese Commissie en het parlement gaan verder onderzoek doen naar de komst van een rampenfonds. Onder andere Griekenland werd dit jaar hard getroffen door rampzalige bosbranden. Slovenië en Oostenrijk hebben gigantisch veel schade door zware overstromingen na noodweer.

In het debat klonk de roep om het planten van bomen die minder snel in brand vliegen, en om extra bergingsruimte bij rivieren tegen wateroverlast.

Jonge klimaatactivisten die meer kerncentrales willen, en daarom Greenpeace de oorlog verklaren: het was wereldnieuws, van de nieuwe ngo RePlanet. Hun boegbeeld is de 18-jarige Ia Aanstoot uit Zweden, ze deed nog mee met klimaatstakingen van Greta Thunberg. Maar de Drentse professor die RePlanet heeft opgericht is al lang geen 18 meer, maar even oud als het logo van de Verenigde Naties: uit eind 1946.

Oprichter Rudy Rabbinge raakte later als Nederlands diplomaat bij de VN bevriend met de hoogste baas Kofi Annan. De landbouwkundig professor wist vanuit zijn vakgebied veel over kunstmest en het innoveren van teeltmethoden, door het delen van die kennis kon de productie van landbouw wereldwijd enorm groeien.

Rabbinge behoorde tot de Nederlandse wetenschappelijke top. Ook was hij oud-bestuurder van Wageningen Universiteit. En nu is hij, lang na pensionering, degene die najaar 2022 in Gentbrugge in Vlaanderen een handtekening zette onder de eerste akten van ‘vereniging zonder winstoogmerk’ RePlanet. Zo’n vereniging zonder winstoogmerk (vzw) is te vergelijken met een ANBI in Nederland. RePlanet zegt een koepel te zijn van ‘grassroots’ organisaties, bewegingen die vanuit de maatschappij zijn opgebloeid.

Lid commissie-Remkes

Maar Rabbinge is eerder een vertegenwoordiger van de bestuurlijke kant; hij was topdiplomaat in de vele klimaatonderhandelingen bij de Verenigde Naties. Namens Nederland was hij speciaal voedselgezant bijvoorbeeld. In deze rol kon hij zijn kennis over het verhogen van de productie per hectare in de akkerbouw bijvoorbeeld delen via ontwikkelingssamenwerking. Naast dit soort opdrachten deed hij ook veel bestuurlijk werk in Nederland.

Hij zat vlak voor oprichting van RePlanet vzw nog in de commissie-Remkes die het kabinet moest adviseren in de stikstofcrisis. En van 1999 tot 2007 was hij Eerste Kamerlid voor de PvdA.

Hij was niet alleen lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en bestuurder van de Wageningen Universiteit, maar ook topgezant namens Nederland bij de Verenigde Naties.

Vooruitgangsdenken

Rabbinge is een van de aanvoerders van een denkrichting in de klimaatwetenschappen die ‘ecomodernisme’ wordt genoemd. Waar de huidige plannen van de VN klimaatakkoorden en de EU-ingrepen in het consumptiegedrag veelal zijn gericht op (via belastingen en subsidies) verminderen van consumptie, is het ecomodernisme op zoek naar alternatieven uit innovatie en natuurwetenschappelijke kennis.

De vraag of atoomstroom een klimaatvriendelijke brandstof is, verdeelt de milieubeweging al langer tot op het bot. Omdat kernafval niet te recyclen is en het nog tot in lengte van dagen gevaarlijk radioactief blijft, is het niet duurzaam, aldus de anti-fossiele stroming. Greenpeace maakt hiervan onderdeel uit.

Maar kernenergie is dan weer wel helemaal CO2-vrij op te wekken, en dat dan ook nog eens jarenlang en op een stabiel aanvoertempo. Dit argument is wat technisch, maar wint steeds meer terrein, nu de EU-plannen van ‘Fit for 55’ en de Green Deal van commissaris Timmermans in de praktijk gebracht worden. Het energienet raakt op steeds meer plekken in Nederland vol.

Wispelturige bronnen

Wind en zon zijn te wispelturig voor wat nodig is voor uitbreiding van het net: een stabiele netspanning (220 V uit het stopcontact). Dit gebeurt al terwijl nog maar net de transitie naar stroom op gang komt. Dat frustreert in een tijd waarin steeds meer mensen een e-auto hebben of koken op inductie- en andere elektrische fornuizen.

Als alle zonnepanelen in de zomer staan te loeien, is er teveel stroomaanbod. Dit is een van de redenen dat nu het mes gaat in de regels voor het terugleveren van energie aan het net door consumenten.

Parijs onhaalbaar

Tegen deze achtergrond is RePlanet positief ontvangen. Maar de juridische ingreep in de procedure van Greenpeace tegen de Europese Commissie is tegelijkertijd een greep aan de noodrem. Immers: mocht Greenpeace gelijk krijgen van de hoogste EU-rechters, dan verliest kernenergie definitief zijn label ‘groene stroom’, en dat betekent dat de reductiedoelen van het VN-klimaatakkoord van Parijs in Europa in 2050 feitelijk niet meer haalbaar worden.

Als dat tot de mensheid zou doordringen, zou het draagvlak voor de 1000 miljard euro kostende ingrepen in de deals van eurocommissaris Timmermans op veel meer plekken in de Europese maatschappij wegvallen, dan nu gebeurt onder invloed van prijsverhogingen en belastingen en verboden op het nuttigen van veel vlees of zuivel.

Ironisch genoeg is de angst voor verlies aan draagvlak, ook een van de katalysatoren bij Greenpeace om á la Johan Vollenbroek in Nederland op het hoogste Europese niveau de juridische strijd aan te gaan tegen het ‘groen’ labelen van kernenergie. Een centraal leerstuk in deze milieubeweging is dat kernenergie ook slecht is als oplossing, omdat er zeer makkelijk heel veel extra stroom mee kan worden opgewekt. En als die er overvloedig is, dan merken gewone consumenten niets van de schaarste die er is aan natuurlijke hulpbronnen in de wereld. Dan wil niemand meer meedoen, is de vrees.

D66 meteen om

RePlanet heeft intussen een groeiende aanhang. D66 haakte meteen vorige week al aan, en laat zijn twijfels over kernenergie varen, kondigde nota bene de demissionair minister van Klimaat Rob Jetten aan, toen hij als nieuwe voorman het verkiezingsprogramma presenteerde.

De PvdA is altijd écht tegen kernenergie geweest, D66 hield de deur al een tijdlang op een kiertje. Voor Frans Timmermans kan dit in de verkiezingscampagne een heikel punt worden. Hij was immers de Eurocommissaris die van plan was om het opstoken van hout in energiecentrales wél als groene stroom te labelen, en kernenergie niet. Dat is door ingrijpen van Europese regeringsleiders later aangepast. Door deze Brusselse draai ontstond, dankzij dit voorstel van Timmermans, een juridisch haakje voor Greenpeace om kernenergie aan te vechten.

Nobelprijswinnaar

Rudy Rabbinge opent niet voor het eerst de aanval op het linkse milieubeleid. Eerder was hij, samen met andere topwetenschappers onder wie Nobelprijs winnend natuurkundige Ben Feringa, al fel tegen de bijstook van biomassa. De politiek sloeg die noodkreet destijds in de wind. Maar inmiddels raakt het bos op, net als vele miljarden euro’s subsidie. Die geldstroom vloeide naar energiebedrijven, en werd betaald als opslag op de torenhoge gasrekeningen van de afgelopen jaren.

RePlanet is hiermee een midscheepse aanval op het beleid en de resultaten van de premierskandidaat van GroenLinks en PvdA. Wat vindt Timmermans van RePlanet? Nota bene opgericht door een voormalig partijprominent uit eigen kring?

Bij de PvdA hebben ze ervaring met bèta-wetenschappers in de politiek. Zo hadden ze 22 jaar geleden een stelletje ‘Rode Ingenieurs’ rondlopen, zoals leden met een technische studieachtergrond zichzelf hadden gedoopt. Ze zouden het programma wel eens op z’n kop zetten. Voorop gingen Diederik Samsom, de architect van Timmermans’ klimaatbeleid (en z’n assistent in Brussel), en Jeroen Dijsselbloem, die een decennium later voorzitter van de Eurogroep werd.

Gelukkig voor Frans Timmermans is de kans klein dat Rudy Rabbinge nog grote politieke ambities heeft bij de PvdA.

Ook in de provincie Flevoland, ondanks de vele windmolens, betaalt de burger zich krom aan energie. Onder meer om die reden werd professor Kees de Lange, natuurkundige, uitgenodigd om bij Provinciale Staten iets te vertellen over thorium-reactoren, een moderne en volgens velen veelbelovende variant van kernenergie.

Volksvertegenwoordigers van het CDA, PvdD, GroenLinks, PvdA en de SP wilden echter juist niet geïnformeerd worden op welke wijze Flevoland een CO2-vrije en betaalbare toekomst tegemoet zouden kunnen zien en boycotten de bijeenkomst op voorhand, zonder ook maar één woord van professor De Lange te hebben gehoord.

Indepen heeft Professor Kees de Lange vandaag om een reactie gevraagd. De Lange: “Het begint eigenlijk al met het feit dat ik uitgenodigd werd door Forum voor Democratie en 50PLUS, en dan ligt een puur inhoudelijke discussie bij sommigen al bij voorbaat moeilijk. De argumenten die aangevoerd werden om de voordracht te boycotten hebben dan ook niets met thoriumreactoren te maken maar alles met framing”, aldus De Lange. Dat wordt ook duidelijk bij de tweet van Kjell van Wijlandt namens de Partij voor de Dieren. In een volgende tweet wordt deze framing nog duidelijker. De Lange: “Ik ben helemaal geen klimaatontkenner, dat zou onwetenschappelijk zijn. Het klimaat wijzigt al sinds het bestaan van de aarde. Verder klopt het dat ik bij SHELL-Research heb gewerkt, maar dat is inmiddels 50 jaar geleden want ik ben in 1972 na 2 jaar SHELL bij de VU gaan werken. Ook schijnt het een probleem te zijn dat ik gepensioneerd ben. Ik zou zeggen dat het om mijn wetenschappelijke productie gaat, en juist daar heb ik nu meer tijd voor. Waarom dat een argument zou zijn begrijp ik dus niet. Ik begrijp nu ook dat ik voor het eerst van mijn leven opeens een racist zou zijn volgens Van Wijlandt. Die kwalificatie schijnt terug te voeren te zijn op een tweet van mij van 6 jaar geleden. Geen idee waar dit over gaat. Ik vind het allemaal maar vreemde argumenten die niets inhoudelijks over thoriumreactoren in zich hebben, en daar maak ik me veel meer zorgen over, het zijn tenslotte gekozen volksvertegenwoordigers die in dit geval beslissingen nemen voor de Flevolandse bevolking.”

Lichten we als Indepen het doopceel van de critici dan wordt duidelijk door wie de kiezers van deze partijen zich laten leiden. Kjell van Wijlandt, 28 jaar, maatschappelijk werker en tevens statenlid van de Partij voor de Dieren, wil alleen het debat over de koers aangaan op grond van ‘wetenschappelijke consensus’ en ‘feitelijke informatie’. Dat is een opmerkelijke uitspraak aangezien iedere wetenschapper het bestaan van ‘wetenschappelijke consensus’ op ieder wetenschappelijk onderwerp juist zal ontkennen; discussie is juist een kenmerk van de wetenschap. Statenlid Jaya Noordman van GroenLinks, 21 jaar, eerstejaars student en momenteel shiftleider service bij de Albert Heijn, heeft het over ‘feitelijke wetenschap’ en wil zich niet inlaten met ‘retoriek die geweld en verdeeldheid bevorderen’. PvdA statenlid Abassin Nessar, 37 jaar en notabene strategisch adviseur bij het ministerie van Binnenlandse zaken noemt De Lange een ‘aantoonbare racist’. Verder zegt hij zich vooral in te willen zetten voor de energietransitie…

De argumenten die de Statenleden aanvoeren getuigen van weinig inhoudelijke kennis over thoriumreactoren, iets wat nog eens bevestigd wordt in een gezamenlijk persbericht: “De heer De Lange is niet alleen bekend om zijn klimaatsceptische standpunten – hij zal ook tijdens de presentatie op woensdag het bestaan van een klimaatcrisis ontkennen – maar ook om zijn controversiële en racistische uitlatingen op sociale media.” Dit persbericht lijkt inmiddels verdwenen van internet.

De Lange: “Iedereen kan de voordracht die ik gehouden heb op internet zien. Ik ben al 60 jaar op dit vakgebied actief en heb zo’n 250 wetenschappelijke publicaties op mijn naam staan. Iedereen kan nagaan over welke vakinhoudelijke onderwerpen ik heb geschreven. Ik maak mij zorgen over de toekomst van Nederland als partijen als het CDA, PvdD, GroenLinks, PvdA en de SP zonder enige relevante kennis of ervaring maar uitsluitend nog middels framing hun gelijk willen halen over dit soort onderwerpen. De kiezers op dit soort partijen moeten het met dergelijke framing doen, terwijl er inhoudelijk echt wel interessante dingen over te vertellen zijn. Ik nodig iedereen uit de voordracht te bekijken en zelf maar te oordelen of hun volksvertegenwoordigers de juiste beslissingen voor hen nemen.”

Bovenstaande komt bovendien in een uitermate vreemd daglicht te staan als we op de GroenLinks-pagina van Jaya Noordman lezen: “We moeten zorgen voor meer verbinding tussen de volksvertegenwoordigers en de bevolking, maar ook tussen mensen onderling: aan het einde van de dag moeten we immers samenwerken aan een betere wereld.”

Blijkbaar geldt dat alleen voor mensen die dezelfde mening hebben, of zou de website van GroenLinks inmiddels verouderd zijn?

De link naar de presentatie:

Statencommissie Ruimte, Natuur en Duurzaamheid (RND) 06 september 2023 19:00:00, Provincie Flevoland en klikken op agendapunt 4a