OMT-lid kluste bij voor drie vaccinmakers

Wie snapt er nog iets van de stikstofnorm? Wij zijn de draad kwijt inmiddels. Want wat blijkt, de stikstofnormen worden nog verstikkender dan we al dachten. En dat allemaal door ‘Europa’ toch? Maar 1 kilometer over de grens gelden opeens héél andere normen, ook van datzelfde ‘Europa’. In Duitsland ligt de norm 400 keer lager, in Denemarken zelfs 1.000 keer lager. Dat is toch ook Europa? En iedere keer weer worden de doelpaaltjes verzet. De ene keer blijkt er een wetenschappelijk kaartje niet te kloppen, dan blijkt een tabelletje van het RIVM niet te kloppen, dan is er een eiland ‘verkeerd’ ingeschaald omdat er wel of geen ammoniak uit zee zou komen, dan staat Gelderland opeens op ‘groen’ terwijl in het vorige kaartje dat nog anders was, en opeens blijken de provincies nog veel meer geld nodig te hebben om ‘de doelen’ te bereiken, en dat past weer niet in de begroting van de overheid. Door al het spektakel loopt dan ook nog een ‘expert’ die van twee walletjes eet. Ofwel procedeert hij met sponsering van de overheid een bedrijf kapot, ofwel chanteert hij een bedrijf om zijn advieskosten te betalen zodat hij ze niet ook nog kapot procedeert op staatskosten.

Het is de ver-van-mijn-bed-show voor de meesten. Verstikkend is het vooral voor de boeren zelf. De ene dag kan de vlag uit, de andere dag kan het levenswerk van generaties aan de wilgen worden gehangen. En waarvoor? Om de natuur te ‘herstellen’ in opdracht van ‘Europa’: de natuurherstelwet. En hoe gaan ‘we’ dat meten? Als er een dood gewaand veengebied over 30 jaar weer herrijst? Als er een onbekend vogeltje (de Tapuit) terugkeert? Of als een bos omgehakt is door datzelfde Europa om in een biomassacentrale te verdwijnen? De doelstelling is net zo flexibel als het middel op zichzelf, want beiden zijn ze gevat in een computermodel, de holy grail waar iedereen zich achter verschuilt. En van computermodellen weten we één ding zeker: garbage in is garbage out. En dat er garbage in gaat weten we onderhand wel met al die wisselende kaartjes, tabelletjes en kostenramingen, dus de uitkomst laat zich ook wel raden: garbage. Wij rijden zolang de snelwegen niet geblokkeerd worden al 3 jaar wel 100 km/h voor de boeren, eh de bouw, eh de verkeersveiligheid, eh het klimaat, eh de klimaatverandering, eh het milieu… is dat trouwens al eens geëvalueerd, liggen we op schema, of moet daar nog een computermodel voor worden gemaakt?

TNO heeft in de maanden voorafgaand aan de uitbraak van COVID-19, in het diepste geheim een eigen surveillancetool voor social media toezicht voltooid, die gebruikt kon worden door ministeries. Deze ‘big brother software’ is gebouwd naast een operatie van de landmacht (LIMC), die ook tot doel had kritische burgers en media in de gaten te houden. Dat blijkt uit nieuw vrijgegeven documenten die Indepen heeft bestudeerd.

Nederland heeft lang ontkend dat het coronavirus een probleem zou worden in de zorg of de samenleving. Maar achter de schermen werd in de maanden voor het eerste coronageval al wél hard gewerkt aan massasurveillance van bevolking en media.

Een geavanceerd surveillancenetwerk om social media op ‘desinformatie’ over de pandemie dwars te zitten, was al maanden in ontwikkeling voordat op 27 februari 2020 live uitgezonden op televisie dat spontane ‘briefje voor Bruno’ werd overhandigd. Het RIVM wist daarvan, maar verspreidde op dat moment zelf desinformatie, zoals dat ‘Carnaval doorgaans wordt gevierd in kleine kring’. Dit blijkt uit nieuw vrijgegeven Woo-documenten.

Begin februari is er al overleg tussen verschillende departementen, om de desinformatie te bundelen en analyseren. ‘Wat doen we bijvoorbeeld met het verhaal dat het virus uit een lab is ontsnapt in Wuhan’, mailt een oplettende ambtenaar van VWS.

Ministeries kregen vanuit TNO in maart een panklaar aanbod (geld is geen probleem, om te beginnen) voor een systeem voor ‘near real-time monitoring’ van ‘ondermijnende berichten op social media over corona, waarbij AI de bronnen en links in de berichten gaat scoren op betrouwbaarheid’, zo staat in een aanbod vanuit het onderzoeksinstituut.

Voor dergelijke projecten was binnen TNO een miljoen euro beschikbaar, maar de bedenker had alleen nog een casus nodig, om het systeem eromheen te kunnen bouwen.

Deze berichten zijn pas enkele dagen geleden openbaar geworden, maar dateren van ver vóór de pandemie, twee maanden voor de eerste besmetting bevestigd werd.

“TNO heeft in 2019/2020 een algoritme ontwikkeld voor de detectie van politiek getinte fake news artikelen op Twitter. Een dataset met Twitter berichten waarin wordt gerefereerd aan politieke nieuws berichten, en Twitter berichten die deze berichten retweeten, is gebruikt om automatisch, d.m.v. een Al algoritme, onderscheid te maken tussen nieuwsberichten die betrouwbare informatie bevatten en nieuwsberichten die valse, inaccurate of misleidende informatie bevatten. Het algoritme gebruikt zowel Natura] Language Processing (NLP) features, o.b.v. Twitter berichten , als sociale netwerk features, o.b.v. verspreidingsgedrag en gebruikerskenmerken om fake news te herkennen. Voor de ontwikkeling van het algoritme is een dataset gegenereerd waarbij de foutieve informatie is gelabeld o.b.v. het Hoaxy platform voor het tracken van foutieve informatie.”

Facebook kwam tezelfdertijd, op 3 februari 2020 met de aankondiging van een tool om desinformatie snel te kunnen muten of verwijderen. Maar in Nederland is dat in het begin van de pandemie niet nodig: tijdens de eerste lockdown is de informatie van het RIVM en het kabinet leidend in de berichtgeving en het maatschappelijk debat. Maar die publieksvoorlichting was eind februari 2020 nog steeds zeer misleidend, weten we achteraf.

De overheid was op het moment dat de veiligheidsdiensten de social media monitoring opzette, aan het grote publiek aan het verkondigen dat er niets aan de hand was. Voor de geschiedschrijving zijn de tweets van het RIVM uit die periode gebundeld door Elsevier.

TNO was toen met heel andere zaken bezig: “Wij denken dat we door het bovengenoemde ontwikkelde algoritme toe te passen op de COVID-19 context, we ondermijnende foutieve berichtgeving near real-time kunnen onderscheiden van de betrouwbare berichtgeving over het coronavirus. Dit biedt handelingsperspectief voor crisisbeheersing.” Een gedetailleerd voorstel voor het systeem, inclusief de COVID-19 monitoring, heeft de datum 3 februari 2020.

Opvallend is dat in de propositie van TNO een fase is weggelakt, fase 5:

“Propositie
Voor dit onderwerp zijn we op zoek naar een stakeholder met een geschikte use-case voor het uitwerken van de volgende onderzoeksvraag:
In hoeverre is het reéds ontwikkelde detectie algoritme toepasbaar en bruikbaar voor een specifieke use- case uit de praktijk?
Het onderzoek zal bestaan uit vijf activiteiten:

1. Use-case uitwerken + conceptueel plan voor praktijkvalidatie opstellen

2. Dataset constructie (inclusief een ground-truth labelling)

3. Doorontwikkeling algoritme (algoritme toepasbaar maken voor specifieke use-case)

4. Interpretatie van resultaten + praktijkvalidatie algoritme”

De nepnieuwsrobot van TNO werd omarmd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Toch kreeg die pas in oktober formeel een belangrijke rol in de pandemiebestrijding. Aanvankelijk was de gezondheidszorg leidend.

Maar Pieter Jaap Aalbersberg had hiermee in het begin niet de burgers in de gaten hoeven houden, die hielden het toen met elkaar zeker nog prima uit. Het gerommel ontstond pas later, door handelen, niet handelen en vooral niet verklaren van beleid. En het financieel wanbeheer tijdens miljardenoperaties, zoals op het ministerie van VWS. Hoeveel bonnetjes zou een op maat gemaakt algoritme van TNO daar boven water kunnen halen?

Waar Kamerleden in Den Haag alle hoeken en gaten van procedures moeten gebruiken met het kabinet uit te vechten wie inzicht mag krijgen in welke RIVM-cijfers rond oversterfte, krijgen Britse burgers met zulke vragen per ommegaande antwoord. Zonder zwarte lakstift, met cijfers.

Dat gaat simpel en zonder maanden wachten, bij een divisie van de National Health Service (NHS), de overheidsdienst die verantwoordelijk is voor de gezondheidszorg in het Verenigd Koninkrijk. Die stond al voor de pandemie onder zware druk, door personeelskrapte zijn regelmatig wachtlijsten. Maar in de afhandeling van openbaarheidsverzoeken van burgers en journalisten werkt de NHS Business Services Authority zeker naar Nederlandse maatstaven ongekend efficiënt.

Open overheidsportal van NHS Business Service Authority

Wil je weten hoeveel boosterprikken de afgelopen maand zijn gezet door bepaalde zorgverleners, bijvoorbeeld apothekers? Dan vraag je dat, compleet met een opzetje voor een tabel met de antwoorden die je wil hebben. Binnen een maand krijg je die aangeleverd.

Het systeem werkt sneller omdat het uitgangspunt heel anders is. In het NHS-transparantiesysteem is de grondhouding niet dat een Wob- of Woo-verzoek het begin is van een juridische procedure. Het is een vraag aan de overheid, en op grond van de principes van Freedom Of Information geeft de NHS daar antwoord op. Geen pakken vol zwartgelakte pagina’s, maar een ticket bij de helpdesk op de website.

Het antwoord bevat tot op de penny de vergoeding die per apotheek is uitgekeerd; postcode en adres erbij, aantal inentingen maal 10,06 pond. Hoeveel schadeclaims zijn er ingediend wegens gezondheidsschade? Hier is het antwoord. Het totaalbedrag van de pijnstillers die NHS verstrekt, plus het aantal patiënten? Hier is de uitleg.

Nog steeds is ambtelijke obstructie bij lastige vragen mogelijk; dit is immers het land van ‘Yes, Minister’. Maar begin hier in Nederland mee en binnen de kortste keren kunnen tientallen Wob-juristen naar een functie elders. Alle uren die zijn vergaderd over het verzoek van Omtzigt rond oversterfte, zijn immers niet nodig geweest. En door via de website te communiceren en niet per briefwisseling, stellen burgers kortere vragen, waarvoor je niet bergen papier langs hoeft met de zwarte stift of de zelflerende zwartlak-robot voor overheidsdocumenten.Big tech wordt ingezet om onwelgevallige kritiek automatisch te smoren, in de VS heet dit het Censorship Industrial Complex, met inlichtingendienst CIA aan de top, volgens journalist-onderzoeker Michael Shellenberger. Het zijn geen Amerikaanse toestanden, in Nederland bestaat dit ook. De contacten van ons kabinet met Meta en andere social media ‘moguls’ zijn zo goed, dat ministers in EU-verband assistentie aanboden aan ambtgenoten in lidstaten elders. Gezamenlijk en land na land strooien ze nu met geld naar factcheckers, bij traditionele media.

Dat budget wordt aangevuld vanuit ngo’s, waarbij steeds weer dezelfde namen bovendrijven: waarom moet de Bill en Melinda Gates Foundation elke factcheck sponsoren? Dit komt nog bovenop de in Nederland al enkele tientallen miljoenen euro’s per jaar aan advertentiecampagnes, voor een probleem dat zwaar wordt overdreven, zoals De Correspondent al opschreef. Maar desinformatie die afkomstig is uit kringen van het kabinet worden niet gecensureerd. Daarom ging het steeds zo verkeerd, misschien ging jij wel Dansen met Janssen.

Vragen staat hiernaar niet vrij. En terwijl het kabinet nog intensiever gaat jagen op ‘nepnieuws’, blijft het de antwoorden verbergen van zoveel vragen die de samenleving nu splijten.

Dat hoeft niet. Het hoeft niet, de overheid is natuurlijk niet verplicht om met oplossen nog langer te wachten. Wat ook kan is, net zoals bij de NHS, iemand achter een webloket zetten die prangende korte vragen kan beantwoorden. Jaap van Dissel zorgde daar zelf voor, aan het begin van de pandemie, dat het overheidsverhaal eenduidig bleef. Kan hij niet met een paar medewerkers bij wijze van proef zo’n online vraagbaak bemannen? Dat hoeft niet voor eeuwig (de Dissel gaat bijna met pensioen), begin gewoon een tijdje, bijvoorbeeld tot het kabinet de stikstofknopen heeft doorgehakt.

De software is direct af te halen bij de Britse premier Rishi Sunak, of langs ambtelijke weg, dan gaat het nog sneller. De mensen bij het RIVM hebben al jarenlang prima contacten met vakgenoten aan de overkant van de Noordzee: bestuursvoorzitters van ziekenhuizen en verzekeraars zijn met regelmaat op ‘zorginnovatiereis’. Ondertussen betitelen ze het Britse ziekenfondsstelsel soms als een communistisch gedrocht. En toch: dit jaar ging dit luxe zorgreisje een ziekenfondsstelsel elders bekijken, in Catalonië. Britse dokters op hun beurt komen weer graag in Nederland kijken. Want voor je het weet, ontdek je hoe iets veel simpeler maar veel beter kan.

Onze ambtenaren moeten niet alles weglakken, maar de trein pakken, en in London bij de NHS gaan kijken, His Majesty’s Not So Secret Service.

Computer says yes.

De NHS is WOBzienbarend! (zorginnovatiereis 2015, document na Wob-verzoek vrijgegeven in 2020)