Ontluisterend: de landmacht beschouwt haar eigen volk als vijand

Er zijn in Nederland twee instanties die burgers mogen observeren: de MIVD (Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) en de AIVD (Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten). Beiden mogen dit onder strikte voorwaarden die vastgesteld zijn in een wet: de Wiv (Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten). De MIVD mag dit alleen indien er sprake is van een militaire operatie of dreiging, dus eigenlijk blijft alleen de AIVD over als het op de Nederlandse burger betrekking heeft. Uit WOB-onderzoek is gebleken dat er tijdens de coronacrisis talloze ambtelijke organisaties betrokken zijn geweest met het volgen van mensen, de inzet van trollen op internet en huisbezoeken door de Nationale Politie. Geen van de betrokken organisaties beschikten over een wettelijke grondslag, laat staan dat er een Officier van Justitie opdracht toe heeft gegeven. Dat dit ambtsmisdrijven zijn staat buiten kijf, en ook uit de WOB-stukken blijkt dat ambtenaren zich bewust waren van deze misdrijven. In de driehoek LIMC – NCTV – Nationale Politie is op grote schaal overgegaan tot het actief volgen van burgers die op de één of andere manier het narratief van de overheid niet volgden. In een eerder artikel kunt u lezen hoe dit functioneerde.

Verder WOB-onderzoek maakt duidelijk dat toenmalig minister Ank Bijleveld volledig op de hoogte was van deze illegale praktijken, maar doelbewust de andere kant op keek. Een jaar na oprichting van het LIMC (Land Information Manoeuvre Centre), het illegaal opererende landmachtonderdeel, ontstaat er onrust in de Kamer…

Op 24 november 2020 worden er Kamervragen gesteld over het LIMC. Minister Ank Bijleveld, minister van Defensie op dat moment, wordt ter verantwoording geroepen. Haar uiteindelijke antwoord op de Kamervragen duurt maar liefst 5 maanden. In de Kamer en de media wordt de indruk gewekt alsof Bijleveld hierdoor overvallen werd, maar is dat wel zo?

Uit WOB-stukken blijkt dat Ank Bijleveld al op 23 april 2020, dus 7 maanden vóór de Kamervragen, informeel is geïnformeerd over het bestaan van het LIMC. Enkele ambtenaren krijgen het benauwd na de Kamervragen en sturen de volgende ochtend een mail met als titel ‘Stukken voor tijdlijn LIMC’, een verkapte poging om Bijleveld vrij te pleiten. De informele briefing wordt in dit stuk als ‘niet geldig’ betiteld, er is geen brief, geen nota of briefing. ‘De minister heeft tot op heden dus geen officiële briefing gehad over LIMC’ besluit de mail… maar is dat wel zo?

Bijleveld bracht op 25 maart 2020, dus één maand vóór de informele briefing, een bezoek aan het TOC (Territoriaal Operatiecentrum) op de Bernhardkazerne in Amersfoort, de plek waar ook het LIMC is gehuisvest. Het staat de schrijver van de mail die we in de WOB-stukken terugvonden ‘niet meer bij’ of hij tijdens dat bezoek ook gesproken heeft over het LIMC. In Haagse kringen staat zoiets gelijk aan ‘geen actieve herinnering hebben’. Toch blijkt uit de WOB-stukken dat er een eenmalige ochtendbriefing op 25 maart 2020 is geweest bij het TOC waarbij een LIMC-officier uitleg heeft gegeven. Uit de WOB-stukken blijkt tevens dat de commandant Landstrijdmachten (C-LAS) hierbij aanwezig was.

Op 4 augustus 2020 ontvangt Bijleveld een uitgebreide nota van het ministerie van Defensie, de Luitenant-Generaal om precies te zijn, beginnend met ‘Excellentie, beste Ank,’ met een uitgebreide uitleg over de ontwikkelingen binnen defensie over ‘informatie gestuurd optreden’ (IGO) binnen het Commando Landstrijdkrachten. In deze nota wordt onomwonden uitgelegd dat dit informatie gestuurd optreden zich afspeelt in 3 dimensies: de fysieke, virtuele en cognitieve. ‘Optreden in het landdomein behelst het opereren binnen deze drie dimensies om de gewenste effecten te bereiken binnen een politiek-strategische doelstelling.’ Pardon? In de nota wordt even verder uitgelegd: ‘Omdat het landoptreden zich per definitie tussen menselijke actoren en groepen afspeelt, is effectiviteit in de cognitieve dimensie cruciaal. Manoeuvre-oorlogvoering (Manoeuvrist Approach) is bij de landmacht doctrinair ingebed. Kern is het ontnemen van de wil tot vechten bij of het opleggen van onze wil aan tegenstanders. Overigens volgen we hiermee de NAVO-doctrine voor het landdomein.’Bijleveld wist dus op 4 augustus 2020 exact en tot in detail op welke manier defensie haar ‘oorlog’ aan het vechten was.

Daarnaast blijkt uit stukken dat op 19 augustus 2020 Bijleveld gebriefd is door DOPS (Directie Operaties) over onder meer de toepassing van Behavioural Dynamics Methodology (BDM), de meest extreme vorm van massasurveillance. BDM baseert zich op inlichtingen over de doelgroep, analyse van die inlichtingen en vervolgens het gericht beïnvloeden van de opvattingen en houding van de doelgroep. Schamper staat er in de stukken van 19 juni 2020 van Defensie: ‘Bij de meeste mensen zal bij die omschrijving argwaan ontstaan, zeker als het wordt toegepast buiten de context van een militaire operatie.’

Dat Bijleveld voorafgaand aan de Kamervragen volledig op de hoogte was van de activiteiten van het LIMC moge nu wel duidelijk zijn. Drie officiële briefings en één informele. Ook een poging van het NRC om de Landmacht vrij te pleiten in het artikel van 15 november 2020, kort vóór de Kamervragen, komt daarmee in een heel vreemd daglicht te staan. NRC schrijft op 21 april 2021 een ontluisterend stuk over het functioneren van de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid), waarin duidelijk wordt dat deze het niet erg nauw neemt met de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) én de enorme schade die de NCTV aanricht bij individuen zonder dat daarvoor een wettelijke grondslag is. Er worden zelfs verkeerde conclusies getrokken op basis van onvolledig vergaarde informatie door de NCTV, maar niemand grijpt in.

Des te saillanter is het vervolg op de Kamervragen… Pas op 7 mei 2021, ruim 5 maanden na de Kamervragen, volgt een antwoord van Bijleveld. In de brief komt 16 keer het woord ‘experimenteel’ voor, kennelijk om de indruk te wekken dat het LIMC slechts een experiment was. Dat staat uiteraard in schril contrast met de briefings die maandenlang door het LIMC naar diverse ambtelijke organisaties zijn verstuurd naar binnen- en zelfs buitenland (!). De ‘experimentele’ resultaten van het ‘experimentele’ LIMC zijn aantoonbaar door diverse organisaties in de praktijk gebruikt, en dat was illegaal. Uit de WOB-stukken blijkt dat het LIMC pas op 26 augustus 2020 is overgegaan tot beperking van haar ‘experimentele’ activiteiten, 7 dagen na de briefing van Bijleveld over BDM.

Uiteindelijk worden de taken van het LIMC stilgelegd door Ank Bijleveld. Een intern en extern onderzoek wordt aan de Kamer toegezegd. Van het interne onderzoek (de slager die zijn eigen vlees keurt) zijn nog geen resultaten bekend, niet erg verrassend uiteraard na het lezen van alle WOB-documenten. Het externe onderzoek is op 2 december 2021 door (tijdelijk) minister van Defensie Henk Kamp afgeschoten, dit tot verbijstering van de Kamer. Daarmee verdwijnt deze affaire in de doofpot. Ank Bijleveld kwam er vanaf met een excuusje en de uitvoerders zitten nog altijd op hun plek terwijl dit overduidelijk strafbare ambtsmisdrijven zijn.

Dat minister van Justitie Dilan Yeşilgöz nog iets uit te leggen heeft aan de Kamer moge ook duidelijk zijn… Hopelijk verslikt ze zich dit keer niet in haar ontkenning, zoals op 15 maart jongstleden, over het bestaan van overheidstrollen op social media. Uit alle WOB-stukken blijkt haar ongelijk. Minister van Defensie Kajsa Ollongren heeft ook iets uit te leggen, want een Landmacht die zich tegen het eigen volk keert is volstrekt onacceptabel.

Met dank aan vegtdoor, ceescees72, @danvandertuin en waukema. 

Waardeer jij onze artikelen? Ondersteun ons door middel van een donatie.